— طلا که د خوش پاکه ، چه منتش و خاکه

ترجمه : طلایی که از خودش پاک است ، چه منتش به خاک است

مفهوم : آنکس که پاکی ذات و سلامت نفس وصداقت عمل دارد دیگر لازم نیست از کمتراز خودش منت بکشد

تقریبا مترادف این مثل فارسی ” آن را حساب پاک است ، از محاسبه چه باک است”

— بی عار ، چه دار ، چه منار
ترجمه : بی عار چه دار و چه منار برایش فرقی ندارد
مفهوم : کسی که عاروننگ برایش بی معنی باشد دیگر فرق نمی کند عیبش را کجا فریاد کنند ،چه بالای درخت یا بر سر مناره ی شهر
یا آدم بی عار ودرد برایش فرقی ندارد او را کجا ببرند، چه پای چوبه ی دار ببرند یا پای مناره که جای بدکاران است
مترادف این مثل فارسی : ” آب که از سر گذشت ، چه یک وجب ،چه یک متر”

— قلات و خیر نه قرنه
ترجمه : کلاغت به خیر قار قار نمی کند
مفهوم: وقتی که کسی بد موقع کلمات نحس و شومی را بر زبان جاری می کند یا مثلا هنگام رفتن به سفر دم از تصادف می زند یا وقت جنگ از شکست می گوید در آن صوت می گویند: قلات و خیر نقرنه، البته در گویش خرم آبادی وشاید به غلط می گویند: قلات و خیر نمی پره
لکن به نظرم اصل این مثل همان شکل است که در گویش بالاگریوه به کار می رود

— کار خوت کرده پشیمونی ناره
ترجمه : کار خودت کرده پشیمانی ندارد
ترجمه گویای مفهوم است
مفهوم : خود کرده را تدبیر نیست

— کرده بدبختو ، هرده نیک بختو
ترجمه : کرده ی بدبختان و خورده ی نیک بختان
مفهوم : وقتی که حاصل دسترنج افراد زحمت کش و بینوا را انسانهای کلاش و مفت خور به ناحق مال خود می کنند این مثل کار برد پیدا می کند
مثل بسیار پر معنا و قویست ،تا جایی که نگارنده تحقیق کرده است غیر از گویش بالا گریوه ، جای دیگری بکار نرفته است و شاید گویای این حقیقت تلخ است که
چپاول دسترنج فقرا و کارگران توسط زورگویان و غارتگران در این منطقه سابقه ی تاریخی دارد  و ساختن چنین مثل ها ناظر بر این درد کهنه است

— کره ی نیسی ،که انجیری و قدت با
ترجمه : کره ای نیستی که انجیری بر شاخه ات باشد
کره : درختی کوهیست که از هر نظر شبیه انجیر است غیر از اینکه میوه اش
قابل استفاده نیست
مفهوم : خطاب به کسی گفته می شود که نتوانسته لیاقت و شایستگی خود را به اثبات برساند ، اگر چه ظاهرا ژست آدم های توانمند را به خود می گیرد
دقیقا مثل “درخت کره ” که ظاهرش شبیه انجیر است اما در اصل چنین نیست

— کشک دو ،آخرش خو
ترجمه : کشک دوغ ، آخرش خوب
مفهوم : هر کاری تا آخر به خوبی انجام شود بهتر است ،نه اینکه ناقص و ابتر باشد
مترادف این مثل فارسی : شاهنامه آخرش خوش است

ادامه دارد

گردآورنده: پرویز اکبری‌نژاد، بلوطستان