فضای سبز به عنوان جزء ضروری و لاینفک پیکره یکپارچه شهرها در متابولیسم آنها نقش اساسی داشته و کمبود آن می تواند اختلالاتی جدی در حیات آنها به وجود آورد. فضاهای سبز شهری و پارکها نه تنها به دلیل اهمیت تفریحی آنها،  مورد توجه بوده است، بلکه به دلیل نقش مهمی که در حفظ تعادل محیط زیست شهری، تعدیل آلودگی هوا دارند و همچنین باعث کاهش تراکم ساختمانی و پرورش روحی و جسمی شهروندان می شوند، ارزشمند هستند. منظور از فضای سبز شهری نوعی از سطوح کاربری زمین شهری با پوشش های گیاهی انسان ساخت است که هم واجد « بازدهی اجتماعی »  و هم واجد« بازدهی اکولوژیکی » می باشند. یکی از اشکال فضای سبز داخل شهر، پارک می باشد. پارک های درون شهری، پارک های هستند که دارای جنبه های تفریحی، فرهنگی و زیست محیطی بوده و جنبه سرویس دهی به مناطق مختلف شهر را بر عهده دارند. پارک های شهری در تقسیم بندی مقیاس عملکرد بر اساس مساحت به چهار گروه: پارک منطقه، ناحیه، محله و واحد همسایگی تقسیم می گردند.

شهر پلدختر از لحاظ توزیع فضایی دارای ۱۲ پارک در سه مقیاس همسایگی، محله ای و ناحیه ای در محدوده سطح شهر می باشد.شهر پلدختر از نظر ساختار شهری، دارای ۲ ناحیه و ۵ محله  به مساحت ۹/۲۸۹۵۳۱۰ متر مربع است. از مجموع ۱۲ پارک شهر، تعداد ۵ پارک در مقیاس همسایگی، ۵ پارک در مقیاس محله ای و ۲ پارک در مقیاس ناحیه ای وجود دارد. نسبت مساحت پارک ها، به کل مساحت کاربری های شهر، ۳۳/۲ درصد می باشد.

 تقسیمات محله بندی شهر پلدختر

پراکنش مکانی پارک ها در سطح محلات ؛ دارای توزیع نامتناسب می باشند، به نحویکه حدود ۴۷ درصد پارک ها در محله شماره یک و تنها یک پارک در محله شماره سه توزیع شده اند. در مجموع تنها ۳۲/۹ درصد مساحت کل محلات، دارای کاربری پارک می باشد. محله شماره ۴ با مساحت ۱۶/۶۳۸۹۵۴ متر مربع به عنوان وسیع ترین محله شهر پلدختر، تنها ۹۸/۰ درصد از مساحت آن دارای کاربری پارک است.

پراکنش پارک ها در سطح محلات شهر پلدختر

سال ۱۳۹۲ که مصادف با شروع به کار دوره چهارم شورای اسلامی و شهردار، جمعیت پلدختر ۲۶۳۴۶ نفر و  مساحت و سرانه پارک آن به ترتیب به میزان ۷۸۰۱۴ متر مربع و  ۲/۹ متر مربع بوده است. که در پایان عمر کاری آنها در سال ۱۳۹۶، جمعیت شهر به  ۲۹۸۷۳ نفر رسیده و مقدار سطح پارک های آن چه از لحاظ متراژ و چه از لحاظ تعداد هیچگونه افزایشی نداشته و سرانه پارک نیز ۲/۶ متر مربع شده که نسبت به سال ۱۳۹۲، کاهش ۰/۳ متر مربع در سرانه پارک ها را شاهد هستیم.  لازم به ذکر است که شورا و شهردار در این دوره به اقداماتی در زمینه پارک ها اقدام نموده اند که از جمله:  ۱- یکی از بهترین پارک های شهر( پارک جانبازان) در مقیاس محله ای رو به دلیل عدم در نظر گرفتن ملاحظات کارشناسی، با نصب نیو جرسی های ۳ متری و با صرف هزینه ۲۶۰ میلیون تومانی به پارک بانوان تغییر نام دادند،که نتیجه این اقدام تنها به بوجود آمدن چشم انداز بسیار ناپسندی برای شهر گردید. ۲-  کشت درختان نامناسب و غیر همساز با شرایط اکولوژیکی، اقلیمی و زیست محیطی پلدختر با همکاری دانشگاه ملاثانی اهواز که در فصل زمستان خشک و  به دور ریزی بیت المال منجر شد. در صورتی که با صرف همین هزینه ها به احداث حداقل ۳ پارک در مقیاس همسایگی و محله ای در شهر پلدختر اقدام می کردند. لذا با توجه به اهمیت و نقش حیاتی پارک ها در شهر، و از آنجایکه در پایان عمر کاری شورا و شهردار محترم دوره پنجم، جمعیت پلدختر  بر اساس نرخ رشد جعمیت در سال ۱۴۰۰ به ۳۳۷۵۴ نفر می رسد و بر اساس حداقل سرانه ۸ متر مربع در ایران، سطح پارک های برای جبران برنامه ریزی های اشتباه مدیران شهری گذشته، به ۲۷۰۰۳۲ متر مربع برسد که در شرایط فعلی با کمبود   ۱۹۲۰۱۸ متر مربع رو به رو هستیم.

پیشنهادات

• به دلیل فقر شدید پارک، در محله شماره ۴، ایجاد هرگونه پارک و فضای سبز در این محله، باید در اولویت برنامه ها    قرار گیرد.
• تشکیل بانک اطلاعات شهری در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی شامل داده های جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی، جعمیتی، کالبدی، فیزیکی و … بر اساس عناصر تشکیل دهنده تقسیمات کالبدی  شهرپلدختر.
• رعایت اصول شهرسازی از نظر: دسترسی، ظرفیت، شعاع عملکردی، سلسله مراتب و مرکزیت در مکانیابی پارکها و سابر کاربریهای شهری.
• اجرای طرح کمربند سبز شهری پلدختر، از طریق همکاری مراجع ذیرربط با انتخاب گونه های که دارای تنوع زیستی بالا و غنای گونه ای می باشند. که این امر ضمن افزایش میزان تنوع زیستی جهت نیل به پایداری( تنوع اساس پایداری است ) و هم امکان حفظ منابع موجود و بهره مندی از اثرات بلند مدت فیلترینگ شهری نیز فراهم می گردد.
• با توجه به پایین بودن سرانه پارک ها در شهر پلدختر به میزان کمتر از یک سوم نرم کشوری، الویت کاری شورای و شهردار محترم دوره پنجم در سال ۱۳۹۶، شروع به کار احداث پارک ها در سطح همسایگی و محله ای باشد که در این زمینه احداث پارک های کوی شهرداری، خیابان سلمان فارسی شمالی و کوی بسیجیان پیشنهاد می گردد.

 
منبع: مهدی نسب، مهدی و همکاران(۱۳۹۲)تحلیلی بر توزیع مکانگزینی پارک های شهر پلدختر، فصلنامه آمایش محیط، سال ششم، شماره ۲۲، صص ۱۵۹- ۱۴۱٫
 
مهدی مهدی نسب / بلوطستان