تا پاسی از شب در شبکه های مجازی و کمپین حمایت از کاندیدا های شورای اسلامی شهر در حال بازدید برنامه ها و اهدافشان بودم به ناچار صبح خواب آلود در مسیر رفتن به محل کار، در متروی تهران با صحنه هایی دلخراش مواجه شدم.
صداهایی که نشان از تاریخ و قدمت پارینه سنگی فرهنگی در حال کسب لقمه نانی برای سفره خالی خانواده بود بله جوانان سرزمین من هر روز صبح با ظاهری خسته و خواب آلود در راهرو قطار در پی کسب روزی بودند اما چه روز سختی را باید تحمل می کردند از طرف دیگر مردمانی که برای مراجعه به محل کار خود برای لحظاتی قصد استراحت داخل قطار شهری را داشتند هر از چند گاهی صدای دست فروش خواب را از چشمش می ربود و به کنایه می گفت وای از دست این لرها ….
ذهنم نیم نگاهی به گذر تاریخ انداخت بدان گونه که سفری به اعماق تاریخ نمودم غافل از اینکه باید در ایستگاه خاصی پیاده می شدم ،یاد سرزمین لر و تاریخ آن افتادم …
به سراغ یکی از شجاع ترین اقوام ایرانی یعنی لرها رفتم یکی از قدیمی ترین و بهترین اقوام ایرانی و دلاورانی که در طول تاریخ به کمک سرزمین ایران آمدند و نقش قهرمانان را ایفا نمودند .
لرها آمیزه ای از قبایل ایرانی مهاجر از آسیای میانه ،و قبایل قبل از آریایی ساکن در غرب ایران ،مانند کاسیها، لولوبیها و عیلامیها هستند . بر مبنای مطابقت و مشابهت جغرافیایی و شواهد باستان‌شناسی برخی تاریخ دانان لرها را بقایای عیلامیها می دانند که پس از سلطه آریایی ها دچار تغییرات زبانی شده اند.
یکی از منابع معتبری که مربوط به پژوهش های علمی پژوهشگران همچون آن لمبتون، دکتر کیومرث فلاحی و…می باشند مطالبی را بیان نموده اند که ما در اینجا استفاده نموده ایم.
لر نام قومی ایرانی است که در غرب و جنوب باختری ایران زندگی می کنند ،اما لرها مردمانی هستند که از نظر قومی جزئی از مردم کرد به شمار نمی آیند و خویشاوندی لرها و لک ها با مردمان کرد تبار تنها در ایرانی بودنشان است .
لرها را می توان به دو بخش بزرگ تقسیم کرد که این تقسیم بندی هیچ دلیلی بر جدایی این قوم بزرگ نبوده و نیست ،این دو بخش شامل لر کوچک و لر بزرگ می باشد.

گروه و عشیره های لر کوچک در غرب رشته کوه زاگرس، در منطقه جنوبی تر از کردستان سکونت دارند نکته قابل تامل این است که لرها تنها محدود به منطقه لرستان نیستند برای مثال سه شهر مهم لر نشین به نام های ملایر ،نهاوند و تویسرکان در استان همدان قرار گرفته اند و ساکنین این شهرستان ها قرابت بسیار زیادی با سایر نواحی لر نشین دارند .
نام سرزمین لرستان پیش از اسلام پهله بوده و پهله شامل بخش بزرگی از ایران زمین کهن بوده است که پیش از آن یونانیان آن را زاگرس نامیدند زاگرس سرزمینی بود که ماد و پهله را شامل می شد و ظاهر واژه زاگرس از واژه زاگرتی مادی الهام گرفته شده است.
نام پهله پس از فتح ایران توسط عرب ها به جبل یا جبال تغییر پیدا کرد و لرستان امروزی جز ایالت های جبال (کوهستان)به حساب می آمد. نظریه های مختلف در مورد وجه نامگذاری لرها را می توان به سه دسته تقسیم کرد :
۱ برخی لرها را از نسل شخصی به نام لر می دانند .
۲.برخی دیگر واژه لر را برگرفته از نام های ایرانی همچون لهراسب و غیره می دانند .
۳.نظریه سوم عقیده دارد واژه لر متعلق به مکان شخصی می باشد که این نظریه خود به سه بخش تقسیم می گردد :
الف : لر محلی بود در ولایت مانرود یا مایرود که جایگاه اولیه تبار لرها بوده است.
ب: واژه لر مخفف اللور است که آن هم نام شهری در شمال غربی دزفول واقع شده است.
ج : برخی دیگر کلمه لر را تحریف شده از واژه لیر و یالیر به معنی کوه های پوشیده از جنگل تعبیر کرده اند .
به سختی می توان گفت کدام نظریه درست می باشد اما این سه نظریه توسط پژوهشگران و صاحب نظران مختلف ارائه شده است و برخی از پژوهشگران و مورخین معتقدند که لرها از خالص ترین اقوام ایرانی می باشند .زبان ساکنان پهله ،پهلوی یا فهلوی بوده است و امروزه نیز سروده های بازمانده از گویش های ملی و ترانه های غرب ایران را فهلویات می گویند.
امروزه آنچه به عنوان گویش و لهجه یا زبان لری و لکی رایج است بخشی از واژه های کهن زبان پارسی است که از جمله گویش های پهلوی به شمار می روند و در زمره لهجه های نزدیک به زبان های ایرانی بخصوص پهلوی اشکانی و ساسانی به شمار می آیند که به دلیل موقعیت جغرافیایی و محصور بودن این اقوام در محل های سختی که عبور از آنجا دشوار بود از آمیختگی با زبان های ترکی و عربی محفوظ مانده است.
کاوش های باستان شناسی نشان می دهد که قدمت سکونت انسان در این منطقه به چهل هزار سال هم می رسد بازمانده های فرهنگی دوران پارینه سنگی ،میان سنگی ،نو سنگی و شهر نشینی در این ناحیه به چشم می خورد. از دوره پارینه سنگی ایران در کاوش غاری در تنگ پرده (کوه های بختیاری در شمال شرقی شوشتر )،ابزارها و سلاح های از سنگ ناصاف (چکش ،پیکان ،تیغه و تبرسنگی)
و در نواحی همیان ،میر ملاس و دوشه از شهرستان کوهدشت تصاویر جانوران و آدمیان منقوش برصخره هایی قائم به رنگ های سیاه و زرد و سرخ یافت شده است که قدمتشان به حدود ۱۵ هزار سال قبل از میلاد مسیح می رسد صاحبان این آثار از راه شکار و صید ماهی و گردآوری ریشه و بر گیاهان غذای خود را بدست می آورده اند.
هنری تی رایت باستان شناس آمریکایی در سال ۱۹۷۵ و ۱۹۷۶ میلادی در شمال شرقی خوزستان در دشت ایذه و دشتگل به مطالعات باستان شناسی مبادرت نمود و از حیات مستمر و فعال گروه های انسانی در ۶ یا ۷ هزار سال پیش از میلاد در این مناطق گزارش داد تا جاییکه برخی از منابع عقیده دارند که لرها و بختیاری ها بازماندگان قبیله های مارافیان و ماپسیان پارسی هستند که نخستین قبیله هایی بوده که به کوروش پیوستند.
زبان های ایرانی در منطقه کنونی لرستان در دیرینه شناسی باستان بیشتر از سوی ناحیه پارس صورت گرفته اند نه از سوی ناحیه ماد ، گویش های زبان لری نزدیک ترین گویش های ایرانی به زبان فارسی هستند .
ریشه زبانهای ایرانی لری ( بختیاری ،خرم آبادی ) مانند زبان فارسی به پارسی باستان (زبان هخامنشیان ) بر می گردد.
اکثریت لرهای ایران در لرستان و باقی آنها در بخشی از ایلام ،چهارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و بخشی از استان فارس و بوشهر زندگی می کنند و در مناطق دیگری همچون کرمان نیز طایفه ها و تیره های پراکنده لر وجود دارد .
پژوهشگران، هنر مفرغ کاری لرستان را نتیجه کارهای ساده ای می دانند که بیان کننده چندین قرن انقلاب مادی ملتی کشاورز و مبارز است ، شواهد موجود اشاره به فلز کاری لرستان از هزاره چهارم پیش از میلاد دارد ،مجموعه اشیایی فلزی منسوب به لرستان از نیمه قرن گذشته توسط محققین و پژوهشگران مختلف بسیار مورد توجه قرار گرفته و زینت بخش اکثر موزه های بزرگ جهان می باشد.

اما لرهای بختیاری یا ایل بختیاری همان لر بزرگ از مردمان ایرانی تبار به شمار می آیند که در جنوب غربی ایران در استان های چهارمحال و بختیاری، خوزستان،لرستان ،کهکیلویه و بویراحمد و اصفهان زندگی می کنند، بختیاری ها به گویش بختیاری که یکی از گویش های زبان لری است گویش می کنند ایل بختیاری از دو شاخه چهار لنگ و هفت لنگ تشکیل شده است که چهار لنگ خود به ۵ باب و هفت لنگ به ۴ باب تقسیم می گردد و هر باب نیز از چندین طایفه تشکیل می شود این تقسیمات که نمودار سازمانی ایل بختیاری خوانده می شود به قرن شانزدهم میلادی باز می گردد و بر مبنای نظام خاص طبقاتی و مالیاتی طوایف بختیاری سازمان یافته است.
سرزمین بختیاری از جمله محدود سرزمین های است که انسان برای اولین بار به اهلی کردن حیوانات و نباتات پرداخته یا به دیگر سخن ،زندگی ده نشینی و کشاورزی را که لازمه پیدایش
تمدن می باشد آغاز نموده است، همچنین برخی از حیوانات از جمله بز برای نخستین بار در کوه های بختیاری اهلی گردید .
این تقسیم بندی لر کوچک و لر بزرگ تاریخ دقیقی ندارد اما در قرن ششم، همانطوریکه ذکر کردیم این سرزمین به لر کوچک و لر بزرگ تقسیم شده است که حکومت مستقلی داشت که لرستان امروز همان منطقه لر کوچک است .براساس تقسیم بندی عشایر ،لرهای لرستان و ایلام را لر کوچک و منطقه بختیاری و کهکیلویه و بویراحمد و لرهای ممسنی را لر بزرگ نام نهاده اند.
تاکنون تاریخچه ای از قوم لر و زبان و ریشه این فرهنگ عظیم بیان گردید و صحبت از تقسیم بندی و دامنه گستردگی آن بیان شد الان می خواهیم سه خصوصیت اصلی این قوم را نام ببریم که عبارتند از :
سرسختی،شهامت زنان ،سادگی و بی پیرایگی

سرسختی :
اگر بخواهیم یک مثال قوی برای سرسختی لرها بزنیم می توانیم به دوران قاجار باز گردیم در زمان حکومت مظفر الدین شاه تا اوایل ۱۳۰۰هجری شمسی دولت مرکزی نفوذی در لرستان نداشت حتی مامورین به این منطقه فرستاده نمی شد لرها هیچگاه زیر بار زور نرفته اند و همیشه در مقابل زور گویی و دشمنان با تمام قدرت به نبرد پرداخته اند .
دولت هنگامی که قصد داشت حاکمی را برای خوزستان بفرستد مجبور بود از مسیر و راه بغداد و بصره این کار را انجام دهد .
فراموش نکنید که این سر سختی با دیگر ویژگی ها و صفات ایرانیان همچون مهمان نوازی ،صداقت و امانت داری و وفای به عهد همراه بوده است.
لرها به حفظ جان و مال و ناموس شان به شدت پایین بند بوده و از دوران قدیم به نگهداری اسلحه علاقه‌مند بودند .
هر مرد لر سعی می کرد که تفنگ یا شمشیری را تهیه کند تا در برابر هر دشمنی چه انسان و چه حیوان از خود دفاع کند و اگر توانایی نگهداری اسب داشت پس از اسلحه استفاده از مرکب برایشان بسیار اهمیت داشت .
در نتیجه تیراندازی و اسب سواری که ریشه در تاریخ ایران دارد و در اسلام نیز تاکید شده در میان این اقوام ارزش بسیار زیادی دارد .

شهامت زنان :
در تمامی مناطق عشیره نشین زنان نه تنها همانند مردان کار می کردند بلکه در مواردی نیز فراتر از مردها ظاهر می شدند کارهای روزانه آنها شیردوشی، تهیه خوراک ،پخت نان و موارد دیگر را شامل می شد.
زنان لر به هنگام کوچ ها شهامت و شجاعت زیادی از خود نشان می دادند عبور از کوه های مرتفع پرازبرف و رودخانه های پر آب و خروشان با بستن گهواره ای بر پشت و…..تا چند دهه اخیر امری عادی به شمار می رفت. سپهبد امیر احمدی نخستین سپهبد حکومت رضاشاه در خاطرات خود از شجاعت و بی باکی زنان لر اینگونه یاد می کند : جسارت بی نظیر و بی اعتنایی غیر قابل تصوری که لرها در مقابل خطر مرگ از خود نشان می داده اند موجب حیرت نظامیان شده بود حتی زنان لر هم ابدا باکی از گلوله و مرگ نداشتند.

سادگی و بی پیرایگی :
از دیگر صفات بارزی که به لرها نسبت داده می شود سادگی و بی پیرایگی آنهاست لرها به دلیل زندگی طبیعی از پیچیدگی های مردم شهرهای بزرگ دور بودند به همین دلیل زود اعتماد می کنند و بی شیله و پیله اند .هیجان و احساسات خود را به آسانی بروز می دهند در عین حال خود افراط و تفریط نیز بین آنها به چشم می خورد که می تواند علت و ریشه آن را در حالت های ایلی و عشیره ای داشت ،این سادگی و صمیمیت در بین ایرانیان مختص اقوام لر می باشد.
این سه ویژگی از اهم خصایص نیک مردمان لر می باشد در اینجا بخشی از نامهربانی ادوار گذشته نسبت به این مردمان را بیان می کنیم .
در دوران حکومت صفویه دو ایالت جزء ایالت های لر نشین بودند .این دو ایالت شامل لرستان به مرکزیت خرم آباد و کهکیلویه به مرکزیت بهبهان بود ،در این دوره ایالت های لرستان و کهکیلویه و بویراحمد دارای والیانی مستقل بودند ،والیان لرستان فیلی در سال ۱۰۰۶ هجری قمری به دستور شاه عباس حاکم پشتکوه و پیشکوه شدند و تا دوران قاجار بر این منطقه حکمرانی کردند .
لرستان در دوره زندیان نیز به عنوان یکی از ایالت های ایران دارای والی مستقل بود.
پس از به قدرت رسیدن قاجارها آقا محمدخان به دلیل کینه ای که از زمان حکومت کریم خان زند و زندیان، نسبت به مردمان لر داشت دست به تغییرات بیشتری در منطقه لرستان زد از جمله اقدامات آقا محمد خان می توان به کوچاندن اجباری اقوام لر به قزوین اشاره کرد و همچنین فتحعلی شاه حکومت والیان لرستان را به پشتکوه محدود کرد و تا سال ۱۳۰۷ در آن منطقه حکمرانی کردند .اما پس از تصرف پشتکوه توسط نیروهای دولتی ،غلامرضا خان آخرین والی لرستان به عراق رفت .پس از آقا محمد خان، فتحعلی شاه نیز به ادامه سیاست تجزیه لرستان همت گماشت و در راستای این سیاست پشتکوه ایلام را از منطقه لرستان جدا کرد و …….
یکی از مهمترین فعالیت های سیاسی مردم لر در گذشته نزدیک مشارکت در انقلاب مشروطه ایران بوده است.
طرفداری مردم لر و به خصوص ایل بختیاری نقش پر رنگی در پیروزی انقلاب مشروطه داشته است با آغاز تیرماه ۱۲۸۸ شمسی قوایی سردار اسعد به قم و قوایی سپهدار به ینگی امام رسیدند ،در مقابل سعد الدوله قوایی به فرماندهی امیر مفخم بختیاری به سمت کرج فرستاد .
مجاهدین بختیاری با حرکت به سوی تهران و با همراهی مجاهدین شمال به فرماندهی سپهدار اعظم که در نزدیکی تهران به هم پیوستند پس از شکست مقاومت نیروهای استبداد صغیر موفق به فتح تهران و شکست استبداد صغیر شدند .
این پیشینه ای از تاریخ مردمان لر از ماقبل تاریخ تاکنون که بسیار مختصر و کوتاه عنوان گردید ،اما هم اکنون به سرنوشت قوم لر در نظام جمهوری اسلامی ایران می پردازیم .
با آغاز پیروزی انقلاب اسلامی جوانان غیور و رشید لر زبان با تشکیل گروه های و شرکت در تمام امورات حسن نیت خود را به نظام نشان دادند ،اما با آغاز جنگ تحمیلی توسط رژیم بعثی عراق تمام این جوانان از هر سن و سالی بعنوان بسیجی های صف شکن در خط مقدم بوده طوری که بعد از گذشت سالیان سال هنوز رشادت ها و دلاوری های مردمان لر زبانزد ملت ایران می باشد.
آمار شهدا و جانبازان و اسرای مردمان لر گواهی بر شجاعت و رشادت این نژاد می باشد .
اما با اتمام جنگ تحمیلی و حرکت کشور به سوی آبادانی و توسعه استان های لر نشین از غافل حرکت و توسعه برابر با رشد سایر نقاط کشور باز ماندند و به سمت محرومیت به حرکت خود در جهت عکس ادامه مسیر دادند .
برابر تمامی مواد قانون اساسی که برابری و برادری و عدالت بایستی در تقسیم امکانات نقش داشته باشد کوتاهی و قصور مسئولین در آن زمان باعث شد تا مسئولین عالی نظام در جریان پسرفت و محرومیت این استان ها قرار نگیرند .
اما با ورود نسل جدید دانشجویان و فرهیختگان لر زبان در اقصی نقاط کشور و وجود دانشجویان لر زبان در هر دانشگاهی و همزمان نبود کار در محل زندگی آنان با جمعیت بیکار و تحصیل کرده مواجه شدیم که به ناچار راهی جز مهاجرت در کلان شهر ها در پیش نداشتند.
البته لازم به ذکر است عدم تدبیر ، همکاری و همدلی نسل سابق عامل تمام این چالش ها و معضلات اجتماعی بوده و ارائه آمار غلط در سنوات گذشته هم اکنون آنان را شرمنده مردم کرده است.
ناگفته نماند در صد اندکی بدین صورت بوده و گرنه هستند افرادی که از دیرباز تا کنون صرفا در فکر پیشرفت و توسعه و آبادانی این استان ها هستند .
به صورت پایلوت یکی از شهرستان های این استان ها را مورد بررسی قرار می دهیم که نبودن وحدت و همدلی چه بر سر آن آورده است .
شهرستان کوهدشت که معرف عام و خاص بواسطه آثار تاریخی ، باستانی و مذهبی و وجود جوانان فرهیخته و دانشگاهی امروز بعلت خشکسالی های متوالی و کاهش آب سفره های زیرزمینی دچار کم آبی شده و مردم آن فوج فوج در حال مهاجرت می باشند و کسی ذره ای به درد دل اینها گوش نمی دهد و تمام مسئولین بدون ذره ای تدوین چشم انداز برای جبران محرومیت این استان ها فقط ما شاهد هدر رفتن این همه پتانسیل انسانی و مالی در سطح این مناطق می باشیم .
بله امروزه فرار مغزها و مهاجرت بی رویه در شهرستان کوهدشت حکایت از کم لطفی مسئولین دارد ،دانش و بینش افراد این شهرستان هم اکنون صحت و سقم وقایع رو تشخیص می دهند و می دانند تنها راه نجات و آبادانی و برگشت مهاجران این شهرستان و رونق بخش اقتصادی و کشاورزی منوط به احداث سد معشوره می باشد.
اما مردمانی با این پیشینه تمام کار و زندگی خود را تعطیل کرده تا در راه هم سنگ اندازی کنند ،معمولا هر کدام تا می خواهند موفق شوند دیگران برای نابودی وی بسیج شده غافل از آنکه پیروزی و موفقیت هر مرد لر سند افتخاری برای همه ما خواهد بود.
بله به آخرین ایستگاه قطار شهری رسیدم طبق معمول دست فروش خسته هم تا آخرین ایستگاه بود و متوجه شدم تفکر در این مورد باعث شده که گذر مترو رو حس نکنم .
با نگاهی به چشم آن دست فروش شروع به سخن گفتن با وی به زبان لری نمودم با مهربانی گفت خوابیدی و متوجه نشدی که ایستگاه آخر می باشد ،گفتم :بله خوابم برد همانگونه که بعضی از مسئولین همشهری شما این همه سال خوابیدن و ذره ای از خدمات نظام برای پیشرفت و توسعه استان استفاده نکرده و عملا امروز شما و دوستانت بدور از خانواده‌ در حال دست فروشی می باشید .
از خودش گفت فوق دیپلم ریاضی با معدل ۱۵ و متاهل و داری یک فرزند دختر ساکن نورآباد لرستان و بیکاری و نبود صنعت و نداشتن آشنایی آواره غربتش کرده بود .
بله این بیکاری ها و مهاجرت بی رویه جوانان سرزمین لر زبان با تمام عقلانیت تنها دلیلش کم کاری مسئولین در سنوات گذشته بوده که به جای اتحاد و همدلی برای پیشرفت و آبادانی تنها به حسادت بغض و کینه نسبت به هم طیفان خود پرداخته اند.
اما لازم است با یادآوری نسلی که جان خود را برای دفاع از این مرز و بوم اهدا نمودند تا یک وجب خاک کشور به تاراج نرود شما مسئولین به خود بیایید و بدانید مدیون مردم مظلوم هستید چرا که می توانستید خدمت کنید اما خدمتی انجام ندادید و مردم لر زبان با توجه به شرم و حیایی که دارند همه رنج ها رو تحمل کرده اند پس با آغاز سال نو متناسب با شعار مقام معظم رهبری تولید و اشتغال را در این استان ترویج دهید و در شهرستان کوهدشت که پایلوت بحث ما نمونه ای از محرمیت بود با اجرای سد معشوره تمام معضلات و مشکلات کنونی اش حل خواهد شد،لازم به ذکر است برای اینکه فردا دوستان جبهه نگیرند و بگویند پس لک ها کجا هستند یا نامی از آنها نیست همانطور که می دانید لک و لر آنچنان آمیخته با هم هستند که در کلان شهرها نمی گویند فقط لرها یا فقط لک ها ، بلکه در نوشتار بعدی در خصوص قوم لک و تاریخ آن و پراکندگی و …کاملا توضیح خواهیم داد

فرود آزادبخت، بلوطستان