مردم لرستان با مشکلات زیادی گریبان‌گیرند. بعداز انقلاب دولت خدمات زیادی درحق مردم داشته است. این سخن گزافی نیست با زبان شاخص ها روشن‌تر می‌شود داوری کرد. حجم زیاد تاسیس مدارس دولتی درشهرها و دورترین روستاهای لرستان، گسترش مراقبت های بهداشتی و تاسیس خانه های بهداشت درشهرها و دورترین روستاها، گسترش شبکه‌ی برق و تهیه‌ی آب آشامیدنی برای مردم سراسر لرستان، خدمات و برکات نظام مقدس جمهوری اسلامی به مردم است که انکار آن ها نوعی بی‌انصافی تلقی خواهد شد.
با این همه روشن است که در حوزه‌ی صنعت و کشاورزی کار چشم‌گیری در لرستان انجام نگرفته است و بعد از سی و اندی سال لرستان همواره رتبه‌های اول بیکاری در کشور را داشته است. همین سال گذشته بر اساس داده‌های اداره‌ی آمار، لرستان بیکارترین استان کشور و جوانان خرم‌آباد با ۵۵ درصد بیکاری، بیکارترین جوانان کشور شناسانده شدند. عوامل زیادی در این بیکاری دخالت دارند. شاید یکی ار بارزترین عوامل، عامل سیاسی باشد اما نباید فراموش کنیم که لرستان مثل دیگر استان‌های برخوردار و توسعه یافته‌ی کشور، مثل یزد، اصفهان ،کردستان و حتی کرمانشاه زیر پرچم مقدس سه رنگ ایران زندگی می‌کند! به نظر می‌رسد ما باید به خویش برگردیم و ظرفیت‌ها و گنجایش‌های بی بدیل خویش را کشف کنیم و این ظرفیت‌ها را درمسیر توسعه و پیشرفت لرستان هم‌آهنگ کنیم!
مهمترین ظرفیت لرستان نیروی انسانی توان‌مندی است که امروز در سراسر ایران و جهان پراکنده است و برای دیگر نقاط ایران و جهان سرچشمه‌ی خدمات گرانسنگ و ارزشمندی هستند! اگر بخواهیم جنبه‌های گوناگون عوامل بیکاری را برشماریم باید بیش از پیش دراین باره تفقه کنیم: باید جنبه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، جغرافیایی، فرهنگی و نژادی دلایل بیکاری را تحلیل کنیم می‌دانیم ممکن است این بحث، ژرف، داراز و دامنه دار باشد اما همین که دغدغه ای باشد برای نخبگان استان و در ذهن های بیدار و مسئولیت پذیر، پرسش هایی طرح نماید مبارک و میمون خواهد بود! در پی سلسله پرسش‌هایی که در «تالار اندیشه‌ی لرستان» طرح می شود نوبت به “بررسی جنبه های گونه گون عوامل بیکاری در لرستان” رسید. صاحب نظران در کمال آرامش و ادب و احترام به کار جمعی، کنفرانس و میزگرد مجازی را با دیدگاه های بسیار ارزشمند، پربار ساختند.
تلاش نموده ایم تا دیدگاه و نقطه نظرات دوستان را جمع‌بندی کنیم اگرچه این جمع‌بندی نتوانسته است تمام گوشه‌ها و ژرفنای دیدگاه دوستان را گویا و روشن بازتاب دهد!
سرفصل دلایل بیکاری درلرستان
۱) بهره نگرفتن از نیروهای انسانی توانمند پراکنده درخارج از استان ، همان گونه که در پیش‌گفتار توضیح داده شد، بسیاری از لرستانی‌های توانمند به هردلیلی از این استان به دیگر نقاط ایران یا جهان رخت خود را بسته و رفته‌اند. ولی هنوز هیچ نهاد غیردولتی و هیچ مدیر دولتی‌ای اراده نکرده است تا این گنجایش و ظرفیت فراموش شده را برای توسعه‌ی لرستان فرا بخواند و از آنان دلجویی کنند و آنان را به حضور دراستان تشویق کنند و یا ترغیب کنند تا در دیار خود به جهت احترام به زادگاه خویش سرمایه‌گذاری نمایند! این پتانسیل بزرگ هم‌چنان فراموش شده است. البته که تلاش های استاندار جناب مهندس بازوند برای جذب لرستانی‌های خارج از کشور شروع خوبی است اما نه دامنه‌دار است و نه به شکل روشمند و اساسی و علمی به این مسیله پرداخته می‌شود فقط می‌توانیم بگوییم آغاز مبارکی است!
۲) سیاست آلود شدن دستگاه های اداری در استان و ضعیف شدن ساختار اداری دستگاه هایی که کارگزاران دولت، خود جدی ترین مانع و سد توسعه ی استان شده اند. امروز یا دیروز فرقی نمی کند مربوط به یک دوره ی خاص نیست، تب زیاد سیاست‌زدگی که گریبان‌گیر دستگاه های دولتی شده است، باعث شده که کارگزاران دولت بین مردم خط کشی کنند و کسانی را که مخالف مشی سیاسی خود ببینند، طرد کنند این خود بلای جان توسعه‌ی استان است و می تواند درشمار یکی ازمهمترین دلایل توسعه نیافتگی استان لرستان آورده شود.
۳) نبود روحیه ی همکاری درمردم و به اشتراک نگذاشتن سرمایه های کوچک درچرخه ی اقتصاد! تاکنون هیچ کاراقتصادی جمعی درلرستان موفق نشده است داشتن روحیه‌ی خودمحوری و نداشتن اعتماد متقابل و پایین بودن سطح دانش وکم آگاهی از زیبایی های همزیستی مسالمت آمیز و همکاری و تعاون، باعث شده است که «تعاونی»ها در لرستان کارآمد نباشند و مردم نتوانند اندوخته های اندک خود را در مسیر و چرخه‌ی توسعه و پیشرفت استان به کار گیرند.
۴) مهاجرت روستاییان به شهر و فلج شدن بخش کشاورزی از دیگر دلایل بیکاری است! کشاورزی در لرستان بیداد است! کشاورزان متولی خاصی ندارند و در بدترین حالت کشاورزی می کنند! وقتی کشاورز نخود کیلویی ۳۰۰۰ تومان در فصل کاشت می‌خرد و با هزاران زحمت و مرارت در فصل برداشت نخود را به کیلویی ۱۰۰۰ تومان می‌فروشد؟ وقتی گندم را در فصل کاشت کیلویی ۱۳۰۰ تومان می‌خرد و در فصل برداشت به کیلویی ۱۰۰۰ تومان می فروشد! وقتی خرمن پیاز و سیب زمینی‌هایش به دلیل صادر نشدن و پیدا نکردن بازار مصرف، گندیده می شوند! و از قضای بد، به دلیل گران شدن گازوییل و برداشتن یارانه ی سوخت هرچه دارد هزینه ی تراکتور و ماشین آلات کشاورزی می شود!؟ البته خرجش به دخلش نمی رسد و روستا و زمین ها را به امان خدا رها می کند و در حاشیه‌ی شهرها -هرچند تلخ- باقی عمر را سپری می‌کند، تا باری برگردن مدیریت شهری اضافه شود!
امروز، پایین بودن کیفیت محصولات کشاورزی استان و رقابت ناپذیری آن‌ها در بازارهای خارجی خود معضلی شده است. الان نخود لرستان کیفیت مطلوب ندارد. بذر مرغوب نیست. گوجه و خیار لرستان پر از سم دفع آفات است و صادراتش مرجوع می شود. انار مصر در بازار بغداد گرانتر از انار کوهدشت لرستان فروخته می‌شود! کشاورزی چطور پایدار بماند!؟
۵) برخوردسلیقه ای اداره‌ی مالیات و دارایی با کارفرمایان و تکاندن جیب آنان به شکلی که صاحبان بنگاه های اقتصادی عطای کار را به لقایش می‌بخشند! مردم شریف لرستان بدانند! کارکرد ادارات مالیات و دارایی لرستان یکی از مهمترین دلایل شکست بنگاه های اقتصادی لرستان است! خوشخدمتی این کارگزاران باعث شده است که لرستان به لحاظ جذب مالیات در کشور در ردیف مقام های اول قرار بگیرد!! این درحالی است که بارها «مهندس بازوند» فریاد کرده است که:«سرانه ی تولید ثروت در لرستان بسیار پایین‌تر از میانگین کشور است» معنای این حرف یعنی این که ادارات مالیات و دارایی استان با نهایت بی‌رحمی خوشخدمتی را به اوج اعلا رسانده و جیب مردم لرستان را بدون این که درآمدی حاصل کرده باشند خالی می‌کند! به عنوان نمونه عرض می‌شود در شهرستان سلسله با این که برخی از واحدهای صنعتی دو سه سال است تعطیل اند و کارفرمایان استشهاد محلی برده اند و تعطیلی کارگاه ها را گزارش داده اند اما باز کارگزار به دلیل تنگ نظری و اعمال سلیقه، هرسال مالیات بزرگ وضع می کند البته هیچکس هم به شکایات پاسخگو نیست!!!
۶) تناسب نداشتن سهم اعتبارات لرستان از اعتباراتی که در کشور توزیع می شود این سهم نه با جمعیت و نه با وسعت این خطه هم‌خوانی دارد و نه با محرومیت وحشتناکش سازگاراست و ادامه این وضع منجر به بیکاری فزاینده ودر نتیجه ناهنجاری‌های اجتماعی از جمله سرقت و .. شده است!
۷) نبود نقدینگی در استان و حضور نداشتن سرمایه گذاران و بخش خصوصی فعال در لرستان! تمام اعتبارات عمرانی دولتی سهم لرستان به ۳۰۰ میلیارد تومان نمی رسد و با این رقم هرگز دردی دوا نمی شود! لرستان چاره ای ندارد جز این که به بخش خصوصی اعتماد کند! کاری که مهندس بازوند در پیش گرفته است درمان درد بیکاری در استان است!
حضور بخش خصوصی در لرستان اما به این سادگی‌ها نیست شاید بهتر این باشد که این موضوع ، به شکل ویژه در تالاراندیشه ی لرستان مورد بحث و بررسی قرارگیرد ! زیرا بخش خصوصی درلرستان دغدعه هایی دارد و از طرف دیگر از نظر فرهنگی مردم برداشت آرام بخش و مثبتی از “بخش خصوصی” ندارند لازم است جنبه های مختلف سرمایه گذاری بخش خصوصی درلرستان ، بیشترازاین، مورد واکاوی قرارگرفته شود!
۸) نداشتن نگاه دقیق و علمی و کارشناسانه به ظرفیت های اقتصادی لرستان خود مانعی دیگراست. هنوز یک آمایش علمی به عمل نیامده است تا با ارقام و اعداد و دقت نظر بزنگاه‌های سرمایه پذیرلرستان، شناسایی و با زبانی پرتکنیک ، علمی و روشن به ایرانیان و جهانیان شناسانده شوند!
۹) خالی بودن دست کشاورران لرستانی از دانش و مهارت علمی «کاشت ، داشت وبرداشت» محصولات کشاورزی !
۱۰) نبود فرهنگ کار به شکلی که جوانان ما “جوینده‌ی‌کار”ند تا این که “کارآفرین” باشند! تنبلی و میل به پشت میز نشینی و باور و اعتقاد داشتن به حقوق دولتی یا به تعبیر عامیانه “آب باریکه” باعث شده است تا ما به نگهبانی کارگاه و یا …راضی شویم و در خود این توانایی را نمی یابیم ،ریسک کنیم و از بازار نترسیم و خطر را به جان بپذیریم و در مسیر کارآفرینی تلاش کنیم! البته نگاه خانواده ها هم دراین باره بی تاثیر نیست خانواده ها برای کارمندان دولت ارزش های ویژه ای قایلند خیلی از جوانان موقعیت را در کارمندی جستجو می کنند خانواده‌ها هنوز نخستین شرط‌شان برای پذیرش داماد، داشتن یک کار دولتی می‌دانند! هنوز بازاری، جایگاه ویژه‌ی خود را پیدا نکرده است!
۱۱) ریشه کن کردن معضل بیکاری منوط به شناخت دقیق تهدیدات و فرصت های موجود در وضعیت اقتصادی کشور است. آن گونه که از شواهد و قراین بر می آید ما در بسیاری از موارد از ظرفیت هایی که در اقتصاد وجود دارند و به راحتی اشتغال زایی می کنند غفلت کرده ایم و تمام هم و غم خود را به ایجاد بنگاه های اقتصادی بزرگ معطوف داشته ایم. شاید این نکته که «صنایع دستی» یکی از قوی ترین بخش هادر تولید اشتغال کشور است ما را متوجه سازد که برای دستیابی به اهداف ، همیشه نباید راه های سخت را انتخاب کنیم. ازبهترین راهکار ها برای حضور واقعی بخش خصوصی دراقتصاد کشور ، میدان دادن به بنگاه های کوچک است که می تواند به سادگی درگوشه‌ی اتاق خانه ها؛ تشکیل شود. در استان اصفهان خیلی از خانواده ها از طریق همین مشاغل خانگی امرار و معاش می کنند نمونه ی آن نیز فروش شیرینی خانگی در مغازه ها ی شیرینی فروشی در آن استان است.
۱۲) توجه نداشتن به پتانسیل های بی نظیری مثل داروهای گیاهی از دیگرعوامل بیکاری است! کوهستان زاگرس مملو از گیاهان باارزشی است که ما نه میشناسیمشان و نه بلدیم از آن ها درآمدزایی کنیم وشورای برنامه ریزی استان باید زمینه‌ای فراهم کند تا این بخش نیز درچرخه ی اشتغال زایی قراربگیرد!
۱۳) مهارت فنی و شغلی نداشتن جوانان لرستانی، یکی دیگراز عوامل بیکاری فزاینده است و اداره کل فنی وحرفه ای لرستان دراین باره هیچ اقدام خاصی انجام نداده ونمی دهد ویا بعضا مهارت این اداره‌ی کل، در ایجاد شغل های کاذب است! این اداره‌ی کل، به کلی حدود ۵ سال است که تعطیل است وبه دلیل سومدیریت شاکله‌ی کارشناسی اش از هم پاشیده شده است! مراکز حرفه آموزی این اداره ، درسراسر استان یا به کمپ معتادان تبدیل شده اند و یا به مراکز و اشخاص دیگری به اجاره داده شده اند! تا به عنوان انبارو.. … ازآن ها استفاده شود! مدیرکل این مرکز شعل آفرینی دراستان که با کمال تاسف حتی استانداری به سادگی از کنارظرفیت بالای ایجاد شغل آن گذشته است، هنوز سرپرست است وجزو مدیران پروازی است !
۱۴) نشناختن قوانین پنهان بازار و درنتیجه کاهش قدرت تصمیم گیری سرمایه گذاران و متمولین برای تشخیص صحیح اوضاع و احوال اقتصادکه این موضوع باعث شکست سرمایه گذاری ها در کوتاه مدت می شود.
۱۵) روی نیاوردن جوانان به کارهای سبک و درعین حال با درآمدزایی بالا، خود نیز می تواند یک عامل دیگری برای بیکاری فزاینده ی به شمارآید! متاسفانه مشاهده شده است که جوانان ما حاضر به انجام کارهای سبک وپیش پا افتاده نیستند! به عنوان مثال در یکی از شهرهای ایران مشاهده شد یک نفر باسیمان یک پیست کوچیک درحاشیه یک پارک درست کرده بود و بااجاره دادن ماشین به کودکان کسب درآمد می کرد. وچه درآمد هنگفتی داشت!
۱۶) نبود نگاه علمی و به اصطلاح دانش بنیان در کنار ضعف تکنولوژیکی موجود در معدود صنایع فعال استان، بی توجهی به امر تحقیق و توسعه، مهم ترین مشکلات صنعت استان و تعطیلی آن ها و درنتیجه بیکاری فزاینده است.
۱۷) نبود فرهنگ کار و تعاون وتعامل در مباحث اقتصادی خود مشکل مهمی است! باید بپذیریم نقش تعاملات سه جانبه “کارگر”، “کارفرما” و “دولت” نباید فراموش شود. سه جانبه گرایی یعنی نه فقط دولت نه فقط کارفرما و نه فقط کارگر! ماندگاری هریک به ماندگاری دیگری درصحنه‌ی اقتصاد وابسته است.
این مهم در منطقه ما کمتر مورد توجه قرار می گیرد. فراموش نکنیم که چرخه‌ی تولید استان و کشور را سه عنصر کارگر، کارفرما و دولت، اداره می‌کند و در صورت تعامل پویایی این سه عامل، بسیاری از مشکلات بخش تولید حل می‌شود.
۱۸) سوءمدیریت در مراکز دولتی استان و عدم حمایت واقعی مسولان از بخش خصوصی و حتی بی‌اعتمادی مطلق سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در استان در بخش‌های خصوصی و مهمتر از آن؛ شعار زدگی و قول‌های خیالی و بعضا غیر قابل اجرایی مسئولان، از مهمترین دلایل تعطیلی واحدهای تولیدی و در نتیجه بروز پدیده‌ی فزاینده بیکاری در لرستان است! لرستان علیرغم آب و هوای چهار فصل و مطلوب و منابع زیر زمینی غنی به دلیل بی کفایتی مدیران و شرایط نامطلوب برای سرمایه گذاری در صدر آمار بیکاری در کشور قرار گرفته است!
۱۹) بازار آزادی عرضه و تقاضا و شناور بودن قیمت ها و تناسب ارزش کالا با قیمت در جامعه ی ما خود یکی از عوامل بیکاری است. زمانی که در جامعه شیرِ گاو از آبِ آشامیدنی ارزان‌تر است چطور “گاوداری “و “دامداری و کشاورزی” رونق می گیرد؟!
۲۰) نداشتن خلاقیت و نوآوری در بحث پیداکردن شغل! جوانان ما فقط مغازه داری و ماشین داری بلدند. اما در همین لرستان ما، جوانان استان های دیگررا داریم که فرش فروشی، مبل فروش و… راه اندازی می‌کنند. اما ما مثل پدرانمان با نیروی ماهیچه ای امرارمعاش می کنیم! فقط زور می زنیم و از توانایی فکری خودمان بهره نمی بریم”رنج بی ور”…
۲۱) آگاهی نداشتن مردم از حقوق خودشان عاملی است که منجر به دور زدن مردم در دایره عقب ماندگی در استان شده است ! و نتیجه این عقب ماندگی و توسعه نیافتن استان! عدم سرمایه گذاری و بیکاری جوانان استان است! ما معمولا در رویارویی با مسئولین برای احقاق حق خود یا التماس می‌کنیم یا به دنبال آشنا و پارتی بازی می گردیم! ناآگاهی باعث می شود که افراد به حقوق خود آگاه نباشند و برای گرفتن حق خود هیچ گونه تلاشی انجام ندهند و بنابراین هر مسئول بی کفایتی و هر نماینده‌ی بی تدبیری را نیز به راحتی می پذیرند! و خروجی عمل‌کرد چنین مدیران و نمایندگانی وضعیت نابسامان امروز لرستان است! سال‌هاست که هیچ گونه اعتراضی هم نسبت به بی کفایتی مسئولان ونمایندگان صورت نگرفته ونخواهد گرفت! یکی از دلایل اصلی عدم اعتراض به بی کفایتی مسئولان ونمایندگان یا کوتاهی نهادها از طرف عموم مردم استان! نداشتن توانایی برای بیان مسئله یا مطرح کردن خواسته های خودشان است! که باید این موضوع به جد پیگیری و دراولویت نخبگان و رسانه های استان باشد!
۲۲) بهره نبردن از مراکز تاریخی و جاذبه های گردشگری برای کسب درآمد درست. در یزد دیده می شود که خانه های قدیمی را با حفظ همان هویت و بافت قدیمی به کافی شاپ و رستوران با خدمات اینترنتی و وایفای پرسرعت تبدیل کرده اند. گردشگران از قلب اروپا در آنجا ریخته اند اما اینجا خانه های تاریخی بسیاری در بروجرد و خرم آباد هست که بدون استفاده، موریانه دارد نابودشان می‌کند!
۲۳) نبود فرهنگ شایسته سالاری در چیدمان مدیریت استان خود از عوامل بیکاری است! مردم لرستان برای گسست و رهایی ازمدارهای توسعه نیافتگی و شکستن چرخه های فقر و بیکاری در استان باید «شایسته سالاری» را بر «قبیله گرایی» در تصمیمات خود نهادینه کنند! و با انتخاب درست و به دور از تمایلات قبیله ای و سیاسی؛ نمایندگانی را انتخاب کنند که اصطلاحا”صدایشان”را به بالا برسانند و دادشان را امان بیاورند گرچه نمایندگان این استان با وعده های خویش و با جزئی نگری نسبت به مسائل کلی و بنیادین، روند توسعه نیافتگی را تعمیق و تثبیت کرده اند!
۲۴ بدون شک باید بپذیریم یکی از عوامل بیکاری در لرستان فرار مغزها از این اقلیم است. پرونده سازی و ایجاد شنود و سرقت اطلاعات خصوصی و ایجاد ناامنی و جدال برخی ارگان ها با روشنفکران و دانشگاهیان و منابع انسانی کیفی، خود نیز موجب تشدید این وضعیت می شود! لازم است که برای اعتماد سازی بیشتر به فرزندان دلبسته ی لرستان اعتماد کنیم و آنان را به سرمایه گذاری درزادگاه خود تشویق و ترغیب کنیم!
۲۵) ضعف پلیس و قوه قضاییه و ثبت اسناد و قوانین حمایتی که سبب بالارفتن ریسک سرمایه گذاری دراستان می شود می تواند از عوامل بیکاری در لرستان شمرده شود! افزایش ریسک سرمایه گذاری موجب کاهش کمی و کیفی بنگاه های اقتصادی می شود!
۲۶) تا روزی که برنامه ی منسجمی ب راساس چشم اندازه ی بیست ساله، برای استان تنظیم نشود خیلی نمی توانیم به توسعه امیدوار باشیم چرا که معلوم نیست با چه شاقولی کارکرد مدیران را بسنجیم هر مدیری که می آید ادعا می کند من “شق القمر” کرده‌ام داوری ها مشکل می شود چون برنامه ای نیست تا معلوم شود مدیران تاکجا، مسیرتوسعه و پیشرفت لرستان را به پیش برده اند!
۲۷) دنیا درحال دیگرگونی اساسی است منابع قدرت به تعبیر «الوین تافلر» جابجا می شوند زیرساخت های این جهان جدید خیلی متفاوت اند ما باید خیلی تیزترازاین حرف ها باشیم دربندهای بالا اشاره شد ما از ظرفیت دنیای دیجیتال بهره نبرده ایم جوانان لرستانی را باید برای مواجهه با دنیای جدید آماده کنیم ، دنیای روبات ها اگر خوب مدیریت نشود خود به عاملی برای بیکاری تبدیل می شود! ما باید زیر ساخت های ارتباطات مجازی را فراهم کنیم و همگام با توسعه ی شاهراه های زمینی ، شاهراه های دیجیتالی رافراهم کنیم امروز کشورهندوستان توسعه ی خودرا برپایه ی دنیای فراصنعنی گذاشته است بسیاری از زنان هندی درگوشه ی خانه هایشان درآمد کسب می کنند! امروز تصور بفرمایید! ما ازآشنا نبودن با بورس و قوانین معامله سهام داریم ضربه می بینیم ظرفیت بزرگ و کم خرجی است. باداشتن یک کامپیوتر و خط اینترنت در کنج منزل هم می شود تجارت هنگفت انجام داد و درآمد سرشار کسب کرد و ما متاسفانه بلد نیستیم! و به جوانانمان هم آموزش نمی دهیم تا از این ظرفیت بهره مند شوند.
برگرفته از : ایلنا
