از جمله محصولاتی که با کیفیت بسیار بالا در این استان تولید می شود نخود است که علاوه برمصرف داخلی به کشورهای دیگر نیز صادر می شود. در این زمینه نیز ۱۲۰ هزار هکتار از اراضی لرستان زیر کشت این محصول قرار دارد که به طور میانگین سالانه ۸۴ هزار تن نخود از آن برداشت می شود. لرستان در زمینه تولید محصول نخود پس از استان کرمانشاه جایگاه دوم کشوررا به خود اختصاص داده است. اما با وجود این ویژگی ها، نبود صنعت بسته بندی و صنایع تبدیلی و قیمت پایین باعث شده تا نخود لرستان روزگار خوبی را سپری نکند.
***
سالانه در استان لرستان ۱۶۷ هزار هکتار از اراضی کشاورزی زیر کشت حبوبات می رود که از این میزان، بیش از ۱۵۰ هزار تن محصول تولید و عرضه می شود.
در حالی شهرستان دلفان در استان لرستان بزرگترین تولید کننده نخود در کشور است که علاوه بر فروش در بازار داخلی مقدار قابل توجهی از محصول تولیدی خودرا صادر می کند. اما برخی از مشکلات باعث شده تا در سالهای اخیر کشاورزان لرستانی مخصوصا نخودکاران دلفانی رغبتی به کاشت این محصول نداشته باشند.
هزینه بالای کاشت و برداشت نخود از دیگر مشکلات است. به طور مثال کشاورزان که در اوایل سال بذر نخود را با قیمت حدود ۳۰۰۰ تومان می خرند و با احتساب هزینه های بالای نخود در بحث داشت، کاشت و برداشت، هزینه هر کیلو نخود تولیدی به حدود ۸۰۰۰ تومان می رسد که وضعیت فعلی قیمت نخود هیچ منفعتی برای کشاورزان نخواهد داشت.
به دلیل سنتی بودن روش کشت نخود در کشور، راندمان تولید آن نیز در ایران بسیار پایین است و برای افزایش آن باید تولید این محصول در هر هکتار به بیش از یک تن افزایش یابد، به همین دلیل هیاتی از محققان کشور ترکیه برای بررسی شرایط کاشت، داشت و برداشت نخود به لرستان سفر کردهاند تا با تبادل تجربیات در این حوزه، زمینهساز گسترش سطح همکاریهای دوجانبه در بخش تولید و مبادلات تجاری این محصول شوند.
اما مشکلات نخود به موارد فوق ختم نمی شود و صادرات هم برای خودش دردیست عظیم.
ارقام نخود استان لرستان شهرت جهانی دارد به طوری که رقم “گریت” به لحاظ دانه درشت بودن، سفیدی، خوش طعمی و پروتئین بالا طالبان زیادی در بازارهای داخلی و خارجی پیدا کرده است اما بر طبق آمار برخی مشکلات باعث شده تا صادرات نخود از ۱۲۸ هزار تن در سال ۸۱ به ۶۷۰۰ تن در سال ۹۱ کاهش پیدا کرده است.
ناصر مرادی رییس شورای ملی نخود در این خصوص می گوید: به دلیل قیمت کم و عدم صرفه اقتصادی در تولید و فروش، هر روز شاهد کاهش میزان کشت و تولید نخود هستیم.
وی ادامه می دهد: تا چند سال قبل نخودکاران به خاطر قیمت بالا و داشتن صرفه اقتصادی علاقه زیادی به تولید وصادرات محصول خود داشتند اما برخی مشکلات از جمله بالارفتن هزینه های تولید و وضع عوارض مالیاتی بسیار سنگین، انگیزه کاشت نخود و حبوبات را از کشاورزان گرفته است. اما نکته مهم این داستان به بحث جلوگیری از صادرات نخود و قرار دادن تعرفه ۸۸۰ تومانی برای این امر اختصاص می یابد.
از طرفی با توجه به اینکه در بازار پاکستان که به عنوان بزرگترین بازار مصرف نخود کشورمان محسوب می شود، قیمت فعلی نخود با توجه به مشکلات ارزی که دامن گیر کشورمان شده ۲۲۰۰ تومان است، قرار دادن این گمرکی بر روی نخود اوضاع این محصول استراتژیک را بحرانی تر کرده است.
مشکل دیگر کشاورزان نبود صنایع بسته بندی در لرستان است به طوری که واسطه ها دسترنج آنها را باقیمت پایین خریداری کرده وبا انتقال به استان کرمانشاه بسته بندی کرده و آن را با قیمت بالاتر در سایر استانها بفروش می رسانند.
رئیس جهاد کشاورزی لرستان با تایید این موضوع می گوید:استان علاوبر مشکل بسته بندی ازنبود صنایع تبدیلی نیزبه شدت رنج می برد متاسفانه در این زمینه اقدامات خوبی صورت نگرفته به طوریکه در زمینه جانمایی این صنایع در شهرستانها کارشناسی نشده است.
مهرداد غضنفری با بیان اینکه در حال حاضر صنایع تبدیلی در شهرستانهای استان بر اساس ظرفیتهای آن شهرستان ایجاد نشده است ادامه می دهد: به طور مثال در شهرستانی ۱۰ برابر ظرفیت یک محصول صنایع تبدیلی ایجاد شده و در برخی شهرستانها حتی یک دهم ظرفیتهای حوزه کشاورزی این صنایع ایجاد نشده است.
وی ادامه می دهد: این امر موجب شده که صنایع تبدیلی در برخی شهرستانهای استان توجیه اقتصادی نداشته باشد.
وعده ای در حد حرف
کیفیت بالای نخود تولیدی در لرستان باعث شد تا وزیر سابق بازرگانی از برند سازی این محصول خبر دهد. میرکاظمی بر ضرورت برند سازی محصولات کشاورزی لرستان تاکید کرده و یکی از برنامه های این وزارتخانه را توسعه خوشه های صادراتی اعلام کرده بود.
میرکاظمی یادآور شده بود وقتی لرستان در تولید نخود دارای رتبه است، می توان با تجمیع کشاورزان تولید کننده این محصول و بسته بندی آن برای نخود لرستان علامت تجاری تعریف کرد.
وی آن زمان با اشاره به اینکه علامت تجاری برای نخود لرستان تصویب شده است، خاطر نشان کرده بود «با تعریف این علامت، نخود این استان هم در بازارهای بین المللی حضور خواهد داشت و هم بخش داخلی کشور را تغذیه می کند.» اما این موضوع در حد حرف باقی ماند.
اما مشکل دیگر نبود پایانه های صادراتی برای محصولات فسادپذیر است که این مشکل گریبانگیر نخود استان لرستان نیز شده و بارها اتفاق افتاده که محصول تولیدی به خاطر نبود این نوع از پایانه ها از بین رفته است. به عقیده کارشناسان ایجاد پایانه های صادراتی می تواند به تشکل ها و خوشه های صادراتی کمک کند تا محصولات خود را در آنجا عرضه کنند.
وزیر بازرگانی سابق در این خصوص گفته بود: این وزارتخانه در زمینه ایجاد پرواز های مستقیم و حمل و نقل می تواند به این پایانه ها یارانه تعلق دهد تا بتوانند محصولات فساد پذیر خود را به سرعت وارد بازارهای بین المللی کنند.
همچنین بخش خصوصی باید با ورود به این عرصه و ایجاد تشکل های صادراتی زمینه کمک های بیشتر وزارت بازرگانی را فراهم کنند.
وزارت بازرگانی از تشکل هایی که با تجمیع، به دنبال ثبت علامت تجاری و حفظ کیفیت آن هستند باید حمایت کند.با این حال محصول نخود در سالهای گذشته به رغم روند افزایشی قیمت و تورم در کشورمان با سیر نزولی قیمت مواجه بوده تا این موضوع در کنار سختی کاشت، داشت و برداشت این محصول کشاورزان را از تولید بازدارد.
اهمیت این موضوع آنجا روشن می شود که در استانی مانند لرستان با مشکلات موجود برای تامین آب کشاورزی کاشت محصولاتی چون نخود به دلیل مصرف پایین آب و ارزش غذایی بالا باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد که متاسفانه به دلیل کم مهری در حوزه تولید، بسته بندی، صادرات و قرارگیری در سبد مواد غذایی مردم به این محصول شاهد دلسردی کشاورزان نخودکار برای ادامه غعالیت هایشان هستیم.
