جلد اول کتاب انقلاب اسلامی در لرستان، تالیف “حمیدرضا دالوند” از فروردین‌ماه سال آینده وارد بازار خواهد شد، کتابی که “زیر و بم” و “ریز و درشت” انقلاب را در لرستان بیان می‌کند.

به گزارش پایگاه خبری یافته، این کتاب با محتوای مستند، نخست به بررسی چگونگی رویارویی علمای لرستان و اقوام سامان گریز لر با دولت اقتدارگرای رضاخان می‌پردازد و سپس وقایع مدرنیسم پهلوی را مشخص می‌سازد.

نخستین گام‌ها برای مبارزه با رژیم پهلوی پس از شروع نهضت امام در سال ۱۳۴۲، نقش آیت‌الله کمالوند و حوزه کمالیه در هدایت جریان مبارزه، فعالیت آیت‌الله مدنی در خرم‌آباد و در نهایت عملکرد ساختار انقلابی، پس از استقرار جمهوری اسلامی از مباحث عمده کتاب است.

مردم استان لرستان نیز همانند دیگر استان‌های ایران در دوران پهلوی مشکلات متعددی با حکومت داشتند.

زد و بندها و روابط غیر‌اخلاقی در میان برخی مسئولان این شهر و در مقابل تعصب و مذهبی بودن مردم لرستان فاصله زیاد مردم و سران حکومتی را به وضوح نشان می‌داد.

سال ۱۳۵۵ چهار تن از نمایندگان شهرهای مختلف لرستان در مجلس شورای ملی شامل: پروین‌دخت سلیلی، غلامرضا غضنفری، عین‌الله توکل و یحیی معینی‌چاغروند طی نامه‌ای به شاه خواستار رسیدگی به رفتار مأموران دولتی، حزبی و متنفذین محلی در منطقه شدند. از این رو گروهی  برای بررسی رهسپار خرم‌آباد گشتند. نتیجه کار گزارش ۱۷ صفحه‌ای شماره ۳۵ مورخ ۲۷ آذر ۱۳۵۵ این گروه شد که به نخست وزیر وقت ارائه گردید.

آن‌چه از گزارش یاد شده مربوط به شهرستان خرم‌آباد است، به‌گونه‌ای فشرده در زیر می‌آید:

۱- اعمال نفوذ در نحوه‌ی انتخاب کاندیداها و انتخابات انجمن شهر.

نتیجه: ادعای اعلام شده صحیح نیست!

۲- تخلف در امور شهرداری.

نتیجه: تخلفی مشاهده نشد.

۳- تعویض حسین ­‌آزاد‌بخت (شهردار کوهدشت).

نتیجه: خواسته‌ی شاکی درباره‌ی تعویض شهردار منطقی نمی‌باشد.

۱- تضییع حق تعدادی از کاندیداهای انجمن شهر.

نتیجه: موارد استنادی شاکی وارد نیست.

۲- شکوائیه‌های تلگرافی برخی از اهالی در خصوص انتخابات انجمن شهر.

نتیجه: با توجه به رسیدگی‌های قانونی وزارت کشور، رسیدگی مجدد به نظر نرسید.

۱- تشکیل جلسات دائمی‌ توسط آقایان فتح‌الله­ پور‌سرتیپ، روح‌الله قاضی‌زاده نمایندگان سابق مجلس و محمدحسین غضنفری نماینده‌ی فعلی خرم‌آباد در مجلس شورای ملی و علی‌محمد ساکی شهردار و مسئول حزب استان به‌ منظور تحریک و تفتین بخصوص بین عشایر.

نتیجه: تنها منبع موثق در این مورد ساواک استان بود و ایشان اظهار داشتند که منطقه‌ی لرستان از نظر شایعه‌سازی و مستعار‌نویسی خیلی قوی است و اشخاص یاد شده‌ی بالا افراد محترمی‌ هستند و تشکیل جلسات به منظور تحریک عشایر صحیح نیست. موارد استنادی صحیح نبوده و استنباط شاکیان نادریت و مغرضانه است.

۲- تحریکات دامنه‌دار آقای ساکی شهردار خرم‌آباد و مسؤول حزب استان.

نتیجه: موارد منتسبه نادر است.

۳- حیف و میل اموال شهر توسط شهردار و اعلام‌ جرم به دادستان دیوان کیفر.

نتیجه: اتهامات وارده به نظر صحیح نمی‌آید.

۴- حیف‌ و میل اعتبارات اردوهای عمران ملی در استان.

نتیجه: موضوع توسط بازرسی شاهنشاه رسیدگی شده بود …

در روزگار پهلوی تا سال ۴۰ تنش‌های ایلیاتی میان ایل‌ها و طایفه‌های همسایه برای مالکیت بیش‌تر بر زمین‌ها صورت گرفت، ولی دهه‌های ۴۰ و ۵۰ که مدرنیسم پهلوی چیره شد، برای اشغال پست‌های اداری و تصدی امور دولتی و وابسته به دولت، سران مردان ایلات به ستیزه‌جویی و رقابت برخاستند.

تنش میان پاپی‌ها و قلاوندها در پائیز ۱۳۴۵ نمونه‌ای از تنش‌های ایلی این روزگار است.

بر اساس گزارش هنگ ژاندارمری لرستان در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۴۵ قلاوندها به رهبری خانواده “بزرگی” در ایستگاه مازو، حاج “صید‌محمد جعفری” یکی از سران پاپی را مضروب ساختند.

این رویداد با دخالت کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی لرستان و تبعید ۸ تن از بزرگان قلاوند و نیز “خان‌جانخان رضایی” (از بزرگان ایل پاپی) به خارج از استان لرستان پایان پذیرفت.

دوره روشنگری (۱۳۴۴ – ۱۳۵۶)
الف) سفرهای تبلیغی مبارزان به خرم‌آباد در سال ۱۳۴۴ همچنان فعالیت طلبه‌ها و مدرسین لرستانی مقیم قم ادامه داشت. آقایان سیدحسن طاهری‌خرم‌آبادی، مهدی کروبی، سیدمحمد‌نقی شاهرخی، حجت‌الله ساکی، عبدالحسین کرم‌اللهی، محمدعلی صنعتگر‌خرم‌آبادی، باقر فرج‌اللهی‌خرم‌آبادی، محمد‌حسین روشنی‌خرم‌آبادی و سید‌محمد شاهرخی، در مهر‌ماه این سال به همراه دیگر فضلا و محصلان حوزه علمیه قم، به مناسبت انتقال امام به نجف نامه‌ای به محضر ایشان نوشتند و وفاداری خویش به آرمان او و اجرای منویات‌شان را اعلام کردند.

این‌ها نمونه‌های کوتاهی از اوضاع لرستان در زمان پهلوی بود تا این که ساختار انقلابی لرستان در طی دو دهه‌ی ۴۰ و ۵۰ به‌ تدریج شکل گرفت و در آستانه‌ی پیروزی انقلاب نمود عینی پیدا کرد.

تا سال ۱۳۵۷ وجودی پراکنده و سری داشت و در این سال به ضرورت زمان از همبستگی یا به عبارتی بهتر «همراهی» نیروهای مذهبی و گروه‌های سیاسی موجود پدید آمد.
در لرستان، به‌ویژه شهرستان ‌خرم‌آباد، پس از نیروهای مذهبی مهم‌ترین گروه‌های سیاسی فعال: چریک‌های فدائی خلق، مجاهدین خلق و هواداران و اعضای قدیمی حزب توده بودند که فعالیت خویش را تجدید کردند.

یکی از مهم‌ترین اقدامات حوزه کمالیه و روحانیت لرستان گسترش اسلام و نهضت در مناطق روستایی و عشایری بود که به این منظور نزدیک به سه دهه فعالیت فرهنگی و تبلیغی صورت گرفت.

در نتیجه، عشایر به عنوان پشتیبانی نیرومند و پایگاهی مطمئن همواره در برنامه‌ریزی‌های نیروهای مذهبی خرم‌آباد در نظر گرفته می‌شدند. در پایان دهه ۵۰ نفوذ نهضت در مناطق عشایر و روستایی به اندازه چشمگیری گسترده شده بود به گونه‌ای که مقامات امنیتی منطقه را نگران ساخته بود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ۲۳ بهمن ۱۳۵۷ خونین‌ترین روز تاریخ مبارزات مردم لرستان، به‌ویژه شهر خرم‌آباد است. در این روز برای فتح آخرین سنگرهای حکومت پهلوی، شهر یک‌پارچه در دود و آتش فرو رفت. ده‌ها تن جان باختند یا زخمی شدند.

با فتح ژاندارمری خرم‌آباد، هزاران سلاح به دست مردم افتاد. رخدادهای این روز ابعاد گسترده‌ای دارد.

۳۰ دی ۱۳۵۷ مصادف با اربعین حسینی، سراسر ایران شاهد تظاهرات و سوگواری بود. در این روز بیش از ۳۰ هزار تن از اهالی خرم‌آباد و عشایر مناطق اطراف دست به تظاهرات زدند که طی آن نمایندگان و سران عشایر با جامعه­‌ی روحانیت اعلام هم‌بستگی کردند.

دهه پایانی آذرماه که با عاشورای حسینی آغاز می‌شد، روزهای پر تنشی در لرستان، به‌ویژه در شهر خرم‌آباد بود.

در روز عاشورا ۲۰ آذر، شهر خرم‌آباد به سنت سال‌های پیش سوگوار و ماتم‌زده، شاهد حضور دسته‌های مختلف سینه‌زن و زنجیرزن در خیابان‌ها بود.

تظاهرات این روز در قالب عزاداری اجرا شد. روز بعد یعنی ۲۱ آذر، شهر خرم‌آباد صحنه‌‌ی درگیری و تظاهرات خونین بود که در نتیجه‌‌ی آن “شهرام حافظی” متولد ۱۳۳۸ خرم‌آباد، دانش‌آموز دوره دبیرستان مورد اصابت گلوله قرار گرفت و شهید شد.

۱۶ آذر ۱۳۵۷ هر چه که روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی نزدیک‌تر می‌شد، بر شدت و دامنه‌ی تظاهرات افزوده می‌گشت.در نتیجه، وزارت کشور طی تلگرافی از شورای تأمین استان، خواستار اعلام برقراری حکومت نظامی در خرم‌آباد شد و سرانجام آرامش در ایران و به تبع آن در لرستان نیز برقرار شد.