دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با پیروزی حسن روحانی بر سید ابراهیم رئیسی به پایان رسید. روحانی درحالی در یک دوئل بین خود و رئیسی پیروز شد که در انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری هاشمی طبا و میرسلیم نیز به عنوان دو کاندیدای دیگر اعتدالی و اصولگرا حضور داشتند اما حضور آنها نتوانست مانع از شکل گیری دو قطبی روحانی و رئیسی شود.
دو قطبی روحانی و رئیسی یکی از رقابتی ترین انتخابات های تاریخ جمهوری اسلامی است که در کنار انتخابات دوم خرداد و رقابت خاتمی و ناطق نوری و انتخابات ۸۸احمدی نژاد و میرحسین موسوی توانست مشارکت حداکثری مردم ایران را به ارمغان بیاورد و از این منظر یکی از پرشور ترین انتخابات های تاریخ سیاسی جمهوری اسلامی به شمار می رود.
در انتخابات های گذشته همواره مرسوم بوده که حضور و مشارکت مردم هر چه بالاتر برود شانس انتخابات گزینه ای اصلاح طلب محتمل تر است و در این انتخابات نیز همین قاعده تکرار شده و روحانی به مدد مشارکت ۴۱میلیونی مردم توانست با کسب ۲۳میلیون و ۴۵۹هزار و ۶۱۶رای به عنوان هشتمین رئیس جمهور ایران در دوازده دوره اخیر انتخاب شود.
سید ابراهیم رئیسی هم ۱۵میلیون و ۷۸۶هزار و ۴۴۹رای، سید مصطفی آقامیرسلیم ۴۷۸هزار و ۲۱۵رای و مصطفی هاشمی طبا نیز با کسب ۲۱۵هزار و ۴۵۰رای کسب کردند.روحانی در حالی قاعده قبلی پیروزی روسای جمهور در انتخابات های دوره بعد را تکرار کرد که این بار با رقیبی سخت با لجستیکی قوی و منسجم مواجه شده بود و نتیجه انتخابات را برخی از تحلیل گران در هاله ای از ابهام می دیدند و به همان میزان که روحانی می توانست پیروز انتخابات ارزیابی شود ،پیش بینی پیروزی سید ابراهیم رئیسی در انتخابات دوازدهم چندان امری عجیب و خارق العاده نبود زیرا جناح راست آمده بود تا به مثابه سسارکوزی در فرانسه ، روحانی را نیز یک دوره ای کند .
گرچه برخی اعتدالگرایی را امروز گفتمان پیروز انتخابات دوازدهم می دانند و سعی می کنند اینگونه تحلیل کنند که سبد رای روحانی یک سبد رای متکثر و متنوع بوده است اما در مقابل بسیار تحلیل گران معتقدند اعتدال فاقد گفتمان و اصالت سیاسی بوده و این جریان اصلاحات بود که توانست به مدد حمایت از روحانی و البته تبیین شرایط ایران و ضرروت تداوم دولت تدبیر وامید مردم را به حضور در انتخابات ترغیب و تشویق کند و هر گاه که مشارکت بالابوده اصلاح طلبان کامیاب انتخابات بوده اند ،روحانی نیز با همین حضور پرشور توانست از صندوق های رای بیرون بیاید.
در وهله ی اول، پیام رسای مردم، پیام تغییر در چارچوب سیاسی قدرت و قانون اساسی بود و در وهله ی دوم پیامی سریع به اقای روحانی برای تغییر در برخی رفتارها و توجه به بعضی مطالبات بود. مشخصا اولین گام، تنظیم دولت براساس مطالبات مردم است که بر این اساس دولت نیاز دارد که انجسام و یکدستی بیشتری داشته باشند زیرا سبد رای روحانی یک سبد رای اصلاح طلبانه در رقابتی دشوار و دو قطبی بوده که اصولگرایان یک قطب آن بودند.
اصلاح طلبان همیشه گفته اند که حرکت کشور در مدار توسعه، به هیچ وجه بدون همراهی دو جریان سیاسی موجود در کشور امکان پذیر نیست. همه ی انتخابات ها در سال های گذشته نشان داده که دو جریان سیاسی ریشه دار در کشور هرگز نمی توانند یکدیگر را نادیده بگیرند و در این انتخابات نیز به مانند انتخابات های ۷۶و ۸۸دو قطبی اصلاحات و اصولگرایان یا همان چپ و راست متداول دیروز شاهد شکل گیری یک انتخابات عریان از حیث جهت گیری سیاسی بودیم.
روحانی در ماراتن نفس گیر رقابت های انتخاباتی سخت بودن رقابت و دشواری راه را به خوبی حس کرده و نیک می داند اگر همراهی اصلاح طلبان نبود شاید رقیب امروز پیروزی اش را در یک دوره ای کردن روحانی الان جشن می گرفت. او امروز اما باید متفاوت با دیروز عمل کرده و متناسب با رای مردم تغییرات مد نظر را در دولت اعمال کند زیرا کمتر کسی پیدا می شود که با توجیه همراهی برخی اصولگرایان با روحانی و فراجناحی بودن دولت ،بی مهری اعتدالیون به اصلاح طلبان همیشه همراه و با ثبات را توجیه پذیر قلمداد کند.
ضلع دیگر این رقابت اصولگرایانی بودند که امروز شاید از نتیجه انتخابات خشنود نباشند اما به واقع آنها امروز پس از سالها سبد رای قدرتمندی برای خود ایجاد کرده اند که به پشتوانه آن می توانند به مقوله انتخابات و آینده سیاسی خود خوش بین باشند.
در اردوگاه اصولگرایان ، حکایت رئیسی اما متفاوت از روحانی بود باید توجه داشت که رئیسی در میانه ی یک موج و هیجان اجتماعی در درون جبهه اصولگریان وارد کارزار شد و بر موج سوار شد و نهایتا توانست بخشی از آرا را با ویژگی هایی مثل سیادت و تولیت آستان مقدس امام رضا (ع) بدست بگیرد. اما یادمان نرود که در ایام تبلیغات، هجمه های سنگین و غیرعادلانه ای علیه دولت شکل گرفت که نشات گرفته از تصمیم سازیهای اتاق فکری بود که روحانی را به مثابه سارکوزی رئیس جمهور اسبق فرانسه یک دوره ای و متزلزل می پنداشتند.
صداوسیما به عنوان مهندسی جامعه افکار عمومی را تا توانست به سمت رئیسی هدایت می کرد ،از پوشش قوی مراسمات و همایش های رئیسی فروگذار نکرد و حتی همایش های پررنگ رئیسی در لرستان و خوزستان و اصفهان و مشهد را خیلی سر سری و کم رنگ جلوه داد تا افکار عمومی را به این سمت سوق دهد که رئیسی توانسته موج ایجاد کند واحتمالا او پیروز انتخابات خواهد شد.اعزام روحانیون مبلغ به روستاها و تبلیغات چهره به چهره ،تقویت رئیسی توسط برخی ارگان ها و نهایتآتقسیم جامعه به فقر و غنا و ترسیم رئیسی به عنوان نماینده فقرا و یک دست بودن حمایت اصولگرایان از او بخشی از برنامه هایی بود که رئیسی را در مقابل روحانی به چهره ای سرسخت تبدیل کرده بود. بعضی از اطرافیان کاندیداها حتی به تکیه کلام دینی رئیس‌جمهور _علی برکت الله_ که در مواقع موفقیت بر زبان می‌راند هم رحم نکردند و در فضای مجازی و پلاکاردهای خود با تکرارش به انحای مختلف آن را مورد تمسخر قرار دادند. با وجود همه تبلیغات و قول و شعارها بالاخره شنبه ۳۰ ادیبهشت نتایج انتخابات اعلام و حسن روحانی رئیس‌جمهور شد.
انصراف دقیقه نود قالیباف نیز همه نگاهها را به سمت رئیسی برده و بخشی از افکار عمومی به سبب این انصراف چنین می پنداشت که جناح مقابل برای پیروزی در انتخابات مصمم تر از روحانی است زیرا توانسته قالیبافی که برای ماندن در رقابت انتخابات دوازدهم بسیار مصمم است را به انصراف از انتخابات متقاعد سازد و شاید یکی از برگ برنده هایی که به افزایش سبد رای رئیسی کمک شایانی کرد همین انصراف قالیباف بود .
یکی از اشتباهات استراتژیک رئیسی، وجود افرادی مثل آن خواننده در ستادش بود. همراه شدن و عکس گرفتن با آن خواننده زیر زمینی، حتما جریان مذهبی را ناراحت و مسئله دار می کند،اگر چنین افرادی وارد حوزه کلان شوند، هزینه های زیادی می توانند به کشور تحمیل کنند، مثل احمدی نژاد که البته تتلو نداشت اما تفکرات شبیهی نداشت و نتیجه اش این شد که ضربه بدی به کشور خورد.
حضور این جنس از افراد به رئیسی ضربه زد، رئیسی ایتک پس از شکست در انتخابات ریاست جمهوری باید بتواند به مانند آقای ناطق در سال ۷۶ بازنگری در خود داشته باشد، ناطق امروز به چهره ای محبوب در جامعه تبدیل شده است، این درحالیست که روزی رقیب جریان اصلاحات بود. رئیسی نیز باید همین مسیر را طی کند و او را الگوی خود سازد.به هرصورت واقعیت این است که رئیسی در حوزه ی دیگری فعالیت داشته و به یکباره وارد میدان شده بود و مفهموم رقابت و سازوکار آن را نمی توانست بداند. بعلاوه، نیروهایی هم که دور او را گرفته بودند، کسانی نبودند که اینکاره باشند.
رئیسی شکست خورد و روحانی پیروز شد و امروز در فردای انتخابات چشم ها معطوف به نحوه عملکرد رئیس دولتی است که البته به یمن همراهی های جهانگیری در مناظرات و البته رای آری مردم به او برای بار دوم سکاندار دولت تدبیر و امید شده است .«اعتدال» یکی از مهمترین اصول تعریف شده در گفتمان اصلاح طلبی است و اعتقاد به پیشبرد امور در بستر اعتدال در جریان اصلاحات جایگاه ویژه ای دارد. از این رو اصلاح طلبان هرگاه احساس کرده اند کشور از مسیر عقلانی فاصله گرفته است، برای بازگرداندن کشور بر مدار اعتدال به تکاپو افتاده اند.با چنین دیدگاه و دغدغه ای جریان اصلاحات طی سال های ۸۸ تا ۹۲، قطار عقلانیت در کشور را در مسیر کج و معوجی یافتند. ایران در سراشیبی نگران کننده ای در حرکت بود. شرایط اقتصادی، اجتماعی، موقعیت استراتژیک ایران و حتی وضیعت اخلاق و فرهنگ هم روند نگران کننده ای در پیش گرفته بود.اصلاح طلبان برای تصحیح این تحریف و با وجود تمام محدودیت های قانونی و فرا قانونی، در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم با معرفی «محمدرضا عارف» معاون اول رییس جمهوری اسبق، حضور یافتند. هرچند در جریان رقابت های سال ۹۲ عارف به عنوان نامزد جریان اصلاحات، حضور داشت، اما اصلاح طلبان در روزهای نزدیک به انتخابات ترجیح دادند، سبد رای عارف را تقدیم کسی کنند که در میان نامزدهای شش گانه این انتخابات، بیشترین دغدغه اعتدال و نزدیکترین دیدگاه ها را به جریان اصلاحات داشت.مجموع موضع گیری های روحانی، اصلاح طلبان را متقاعد کرد تا او را به عنوان نامزد نهایی جناح سیاسی به مردم معرفی کنند. نظر مثبت رییس دولت اصلاحات به گفتمان اعتدال در کلام روحانی، شرایط دشوار کشور در چهار سال گذشته و ضرورت تغییر رویکرد در سیاست داخلی و مناسبات بین المللی، اصلاح طلبان را برای پیروزی روحانی در انتخابات سال ۹۲ ترغیب کرد.پس از پیروزی روحانی در انتخابات و طی چهار سال گذشته اصلاح طلبان از حامیان اصلی دولت یازدهم بودند. حمایتی که با توجه به آگاهی اصلاح طلبان از شرایط دولت، ارزشمندتر از گذشته به نظر می رسد. با توجه به جمع بندی نهایی جناح اصلاحات می توان گفت در چهار سال گذشته تلاش دولت یازدهم در راستای اصلاح سیاست ها، برنامه ها و راهبردهای کلان کشور و برقراری بر قول های انتخاباتی بار دیگر جریان اصلاحات را به این نتیجه رسانده بود که ریاست جمهوری روحانی باید چهار سال دیگر تداوم داشته باشد.
اصلاح طلبان بیش از دیگر جریان های سیاسی کشور با میراث دولت های نهم و دهم، محدودیت ها، معضلات و مشکلات کشورآشنا بودند و از این رو سطح توقعات از رییس جمهوری را در حد معقول نگه داشته و برای تداوم اصلاح و حل معضلات، بار دیگربه روحانی اعتماد کردند و او را مرد میدان دانستند. این ریشه اعتماد اما جز اشتراکات گفتمانی و تلاش دولت برای اصلاح اعتدالی امور، از سوی برخی چهره ها و جریان ها، به «ناچاری» اصلاح طلبان نیز تحلیل می شد . حمایت جریان اصلاحات از گفتمان اعتدال، گرچه از سوی رقیبان منتقد با حاشیه سازی هایی همراه بوده است، اما این پشتیبانی بی کم و کاست توانست در بهار سال ۹۶ نتایج مثبتی برای کشور در پی داشته باشد. جریان سازی غیرقابل انکار اصلاح طلبان توانست رای توده ها را با ضمانتی بیشتر به سبد روحانی بریزد و این رای پشتیبان دولت برای اجرای برنامه ها در دولت دوم روحانی خواهد بود.
اصلاح طلبان و حتی اصولگرایان معتدل هم ادامه دولت تدبیر و امید را در شرایط کنونی به نفع کشور ارزیابی می کنند. بزرگان اصلاحات به خوبی می دانند راهی که روحانی برای پیشرفت کشور طراحی کرده است در دولت دوم به ثمر نزدیک می شود. برنامه های اقتصادی و معیشتی روحانی در طول چهار سال گذشته تنها برای تصحیح تحریف های دولت پیشین بوده است. دولت نفت و خزانه را تهی دریافت کرده و گذراندن امور و گرداندن چرخ مالی کشور تا به امروز تدبیری را می طلبید که تیم اقتصادی دولت آن را دستکم در مهار تورم و کاهش رکود به نمایش گذاشته اند. اما بزرگترین دستاورد روحانی در چهارسال گذشته تدبیری ظریف اما کارگشا در عرصه دیپلماسی خارجی بوده است. این تدبیر از سوی جریان اصلاحات مورد استقبال قرار گرفت.بروز تنش های بیشتر را از ایران دورتر کرد و راه را برای بازگردان سرمایه های خارجی هموارتر. تداوم این صلح که با وجود تمام تنش های سیاسی چهار سال گذشته هنوز هم وجود دارد، برای جریان اصلاحات مهم و قابل تامل است. گفتمان مذاکره محور روحانی در چهار سال دوم هم می تواند در عرصه سیاست داخلی بسیاری از گره های کور را گشوده و راه را برای همدلی بیشتر گروه های سیاسی هموار کند.
به همان میزان که اصلاح طلبان از روحانی مطالبات سیاسی دارند ،مردم بعنوان بخش لاینفکی از پیروزی روحانی از او عمل به وعده ها و تلاش در جهت بهبود معیشت و منزلت اجتماعی خود را دارند ،استفاده زا ظرفیت انسانی اصلاح طلبان در عرصه مدیریت روحانی را در محقق کردن وعده های خود بدون شک یاری خواهد کرد زیرا این طیف از سرمایه اجتماعی و انسانی برخوردار است که قادر به اعتماد سازیی در سطح ملی و بین المللی بوده و این امر می تواند ضامن وعده های روحانی در کارزار انتخاباتی به مردم باشد.
در لرستان نیز روز جمعه برای اولین بار انتخابات به شیوه الکترونیکی برگزار شد که دستاورد خوب و مثبتی را این انتخابات بر جای گذاشت . گرچه به مانند سایر نقاط کشور بخش اعظمی از مردم که در زمره حامیان روحانی قرار داشتند در ساعات پایانی شب در صف های رای از مشارکت در انتخابات ور یختن رای خود به صندوق بازماندند اما این تجربه می تواند در آینده ضامن برگزاری انتخابات های سالم و بی تخلفی باشد که در برخی مقاطع از لرستان چهره خوبی به کشور معرفی نکرده است.
امینت انتخابات در کنار سلامت آن از مشخصه های انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری و پنجمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا در لرستان بود .در کل کشور ۱۴۱حوزه انتخابیه به صورت الکترونیک برگزار شد که لرستان با شش حوزه الکترونیکی یکی از استان های پیشتاز در برپایی انتخابات الکتروینک بود .از نکات دیگر انتخابات لرستان می توان به افزایش رای دکتر روحانی نسبت به دوره گذشته اشاره کرد. در دوره یازدهم دکتر روحانی ۴۶درصد رای مردم لرستان را کسب کرد که در این دوره این میزان به ۵۴درصد رسید که هشت درصد رشد داشته است ،این در حالیست که میزان آرای روحانی در سطح ملی از ۵۱درصد در سال ۹۲به ۵۷درصد در سال ۹۶رسیده است که شش درصد رشد را نشان می دهد .

عباس دارایی/بلوطستان

این مطلب در شماره ۳۰۲شهاب آسمانی منتشر شده است