لرستان در شهرستان‌های پلدختر، دورود و بروجرد ۱۲ تالاب دارد. در صورت توجه و برنامه ریزی از سوی متولیان تالاب‌ها می‌توانند نقش مهمی در توسعه گردشگری داشته باشند.این درحالی است که در ۲ دهه گذشته وجود عوامل طبیعی و انسانی باعث شده است که ذخیره آبی این تالاب‌ها به شدت کاهش یابد. برخی از این تالاب‌ها تغییرکاربری داده اند.
با این که برنامه حفظ تالاب‌ها در سال ۹۱ در همه کشور تصویب شد، تاکنون شاهد اقدام خاصی در مورد احیای تالاب‌های استان نبوده‌ایم.به نظر می‌رسد بی توجهی دستگاه‌های مربوطه و متولی تالاب‌ها مانع احیا و حفظ تالاب‌های استان شده است.
تالاب گری بلمک پس از بارش های بهاری سالجاری
هرچند بارش‌های اخیر این شائبه را ایجاد کرده است که تالاب‌های استان احیا شده‌اند اما این موضوع تصور نادرستی است زیرا مشکل تالاب‌های استان فقط به خشکسالی معطوف نمی‌شود.وجود زهکش‌ها درتالاب‌ها مهم‌ترین عاملی است که سبب شده است تالاب‌های استان حتی با وجود بارش‌های مناسب همچنان با تهدید روبه رو باشند.این که چرا تالاب‌های استان با وجود اهمیتی که برای محیط زیست استان دارند در معرض نابودی قراردارند و اقدامی برای احیای آنها صورت نمی‌گیرد پرسشی است که جواب مشخص و معینی ندارد؟
?جایگاه تالاب ها
رئیس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست لرستان با اشاره به جایگاه و ارزش تالاب‌ها می‌گوید: تالاب‌ها شریان حیاتی زیست کره زمین محسوب می‌شوند.«امیر زند» در گفت وگو با همشهری اظهار می‌کند: به همین دلیل جزو مولدترین محیط‌های طبیعی برای تولید محصولات شیلاتی و حفظ سطح آب مناطق کشاورزی هستند.
تالاب‌ها جزو مولدترین محیط های طبیعی برای تولید چوب، ذخیره آب و کاهش بلایای طبیعی نیز هستند.وی با اشاره به تعداد تالاب‌های استان می‌افزاید: ۱۲تالاب در شهرستان‌های پلدختر، بروجرد و دورود وجود دارد که در سال‌های اخیر برخی عوامل طبیعی و انسانی خسارت‌های جبران‌ناپذیری به آنها وارد کرده است.
?عوامل موثر در تخریب
زندمی‌گوید:عوامل متعددی درروندتخریب تالاب‌ها نقش داشته‌اندکه سبب شده است تالاب‌های استان شرایط اورژانسی داشته باشند.وی ادامه می‌دهد: شرایط اقلیمی؛ عوامل انسانی و نظارت نداشتن برتالاب‌ها از این عوامل هستند.رئیس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست لرستان می‌گوید: عوامل اجتماعی، اقتصادی و نبود سیاستگذاری‌های کلان هم از دیگر مواردی است که موجب شده تالاب‌های استان وضع مطلوبی نداشته باشند.
?جلوگیری از تغییر کاربری اراضی
زند معتقد است: جلوگیری از تغییرکاربری اراضی تالاب‌ها و بازگرداندن اراضی‌ای که به طور غیر قانونی تصرف شده اند از راهکارهایی است که در رفع مشکلات تالاب‌های استان موثراست.وی معتقد است: همکاری و تعامل دستگاه‌ها هم در حفاظت و احیای تالاب‌ها بسیار مهم است.
رئیس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست لرستان در ادامه با تأکید بر ضرورت تغییر نگرش مردم نسبت به تالاب‌ها از طریق آموزش می‌گوید: مردم باید به تالاب‌ها به عنوان سرمایه ملی نگاه کنند.
? وضعیت اورژانسی
رئیس اداره محیط انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان هم با بیان این مطلب که تالاب‌های استان در حال مرگ هستند، تأکید می‌کند: اگر احیا و حفاظت تالاب‌ها مورد توجه قرار نگیرد بدون شک به کانون ریزگردها تبدیل می‌شود.« مجتبی آهور» بیان می‌کند: تنش‌های طبیعی، کمبود منابع آبی برداشت‌های بی رویه و سیاست‌های غلط مدیریت گذشته از دلایل تخریب تالاب‌های استان است.
?زهکش ها؛ مهم‌ترین تهدید
آهور در مورد اظهار نظر برخی مسئولان مبنی بر این‌که بارش‌های اخیر سبب شده است تالاب‌های استان احیا شوند، توضیح می‌دهد: با وجود بارش‌های بسیار زیاد و وجود زهکش‌ها در محدوده تالاب‌ها هیچ آبی در آنها باقی نمی‌ماند.
وی ادامه می‌دهد: زهکش‌هایی در حریم تالاب‌ها ایجاد شده است که اندازه دبی رودخانه خرم آباد آب را می‌بلعد بنابراین این بارش هاتأثیری بر احیای تالاب‌ها ندارند.رئیس اداره محیط انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان می‌افزاید: همانطور که می‌دانید تنها عامل تهدید تالاب‌ها خشکسالی نیست بلکه وجود افراد سودجوست که بر خلاف ضوابط، اراضی تالاب به آنها واگذار شده است.
?اعتبار مورد نیاز برای احیا
رئیس اداره محیط انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان درباره اعتبارات لازم برای احیای تالاب‌ها می‌گوید: ۳۰ تا ۴۰میلیارد تومان برای احیای تالاب‌ها نیاز است.وی ادامه می‌دهد: این در حالی است که اعتبارات سازمان محیط زیست در سال بسیار اندک است و می‌توان گفت قطره چکانی است.آهور با اشاره به راهکارهای حفظ و احیای تالاب‌های استان می‌گوید: وجود مدیریت یکپارچه در مورد تالاب‌ها از مواردی است که می‌تواند به احیای تالاب‌ها کمک شایان توجهی کند.وی عنوان می‌کند: تأمین اعتبار و انجام کارهای مشارکتی از راهکارهای حفاظت و احیای تالاب‌هاست.
?وضعیت تالاب «بیشه دالان»
رئیس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد هم با اشاره به وضعیت تالاب بیشه دالان بروجرد به همشهری می‌گوید: تالاب بیشه دالان که در گذشته مساحت آن ۹۰۰هکتار بود به دلیل تغییر کاربری در حال حاضر فقط ۷۸هکتار آن در اختیار محیط زیست است.
«مصطفی مصطفی وند» ادامه می‌دهد: این در حالی است که بیشه دالان یکی از تالاب‌های منحصر به فرد درغرب کشور است.وی با اشاره به وضع نامطلوب تالاب‌های استان اظهار می‌کند: تغییر رژیم بارندگی در سال‌های اخیر از دلایل خشکی تالاب‌های استان است.
مصطفی وند ادامه می‌دهد: نگاه غلط مدیران به تالاب‌ها هم از مواردی است که سبب شده است حال تالاب‌های استان مساعد نباشد.آگاه نبودن جوامع محلی نسبت به جایگاه و اهمیت تالاب‌ها هم از دیگر مواردی است که مصطفی وند به آن اشاره می‌کند.
?مشخص شدن مرز تالاب ها
رئیس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد به راهکارهای حفاظت از تالاب‌های استان اشاره می‌کند و می‌گوید: مشخص شدن مرز و زیستگاه بلافصل تالاب‌ها از عمده‌ترین راهکارهای حفاظت از تالاب‌هاست.
مصطفی وند عنوان می‌کند: ساخت ایستگاه پاسگاه محیط بانی درحریم تالاب‌ها هم از دیگر راهکارهاست.
?وجود خلأهای قانونی
کارشناس حفاظت محیط زیست استان گفت: وجود خلأهای قانونی از چالش‌های پیش روی حفاظت و احیای تالاب هاست.«محمد هادی رستمی» اشاره می‌کند: برخی از اراضی محدوده تالاب‌ها سند دارند و تصرف آنها با اتکا به زور ممکن نیست.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر محیط زیست به عنوان یک نگهبان عمل می‌کند و اختیاری از خود ندارد.رستمی معتقد است: اهمیت تالاب‌های لرستان کمتر از دریاچه ارومیه نیست و توجه چندانی از سوی مسئولان به آن نمی‌شود.وی لانه سازی برای پرندگان مهاجر، ساخت پاسگاه در محدوده تالاب‌ها و آموزش اهمیت تالاب‌ها به جوامع محلی را از دیگر اقدام‌های تعیین‌شده برای احیای تالاب‌های استان عنوان می‌کند.
? زهکشی وتغییر کاربری اراضی
«مصطفی مصطفی وند» رئیس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد می‌گوید: یکی دیگر از دلایلی که در به وجود آوردن شرایط فعلی تالاب‌ها در استان نقش داشته است زهکشی و تغییر کاربری اراضی تالاب‌هاست.این موضوع هم توسط دستگاه‌های دولتی و هم اشخاص حقیقی و حقوقی صورت گرفته است.ساخت زهکش در حریم تالاب‌ها هم از دیگر مواردی است که موجب پایین آمدن سطح آب زیرزمینی، تخلیه و هدایت آب تالاب بیشه دالان بروجرد به داخل رودخانه سیلاخور شده است.
در اختیار نداشتن حقابه زیست محیطی تالاب‌ها هم از دیگر موارد است.این موضوع سبب شده است برداشت‌های بی رویه در بالادست تالاب‌ها صورت بگیرد. از دیگر چالش‌ها هم کمبود منابع مالی و نیروی انسانی است. بودجه محیط زیست بسیار اندک است و این به عنوان یک موضوع جدی مطرح است.
منتشره در روزنامه همشهری
