بد نیست ابتدا نگاهی به معانی واژه‌های رونق، جهش و تولید بیاندازیم:
رونق:
روایی، نیکویی. (مقدمه‌ی لغت جرجانی)
فروغ، روشنایی، زیبایی، جمال، رواج (فرهنگ معین)
حالت پرمشتری بودن کالا و داد و ستد، رواج؛ فعال و شکوفا بودن چیزی، جلوه داشتن؛ آبادی، آبادانی
(فرهنگ فارسی عمید)
تابش، فروغ، درخشش و زیبایی (لغت‌نامه دهخدا)
تیزی بازار، گرمی بازار
بارونق: روبه‌راه، موفقیت‌آمیز
بی‌رونق؛ بدون‌رواج، راکد. چیزی که رونق و رواج ندارد
رونق‌پذیر؛ پذیرای. رونق، پیش‌رفت (واژه‌نامه آپاندیس)
جهش :
به فرانسوی موتاسیون و در انگلیسی میوتیشن نام دارد در واژه‌نامه‌ها به معنی پرش، جستن، جست، خیز، سرشت، طینت آمده و در اصطلاح علمی تغییر ژنتیکیست که صفات‌زیستی بعضی از افراد یک گونه را تغییر می‌دهد
تولید :
به معنی پدید آوردن، زادن، زایش، ایجاد، توالد، زاییدن، خلق، فرآوری، فرآورده، محصول است.
تولید یا ساخت نام صنعت بسیار مهمّی است که از ماقبل تاریخ وجود داشته و بی‌راه نیست اگر آن را اوّلین صنعت بشر بدانیم.
تولید یا فرآوری، از اصطلاحات علم اقتصاد است که به معنی تهیه کالا و خدمات موردنیاز با استفاده از منابع و امکانات موجود به کار می‌رود و فعالیّت تولیدی نیز به سلسله اقداماتی گفته می‌شود که برای تبدیل منابع به کالاهای موردنیاز صورت می‌گیرد.
در علم اقتصاد به مجموع عملیاتى که طىّ آن، شکل نخستین مواد، تغییر می‌کند و یا جابه‌جا مى‌گردد «تولید» می‌گویند.
به بیان دیگر «تولید» عبارت است از فعالیتى که با به کارگیرى و سازماندهى سلسله عوامل و نهاده‌هایى هم‌چون سرمایه و منابع طبیعى، به ایجاد کالا و خدمات مى‌انجامد. در یک جمله کوتاه و ساده‌تر مى‌توان تولید را «ایجاد فایده» دانست.
مقصود از تولید، تولید کالا یا خدمت است، بنابراین فعالیت پرستارى که در بیمارستان خدمت مى‌کند و کارگر شهرداری که به نظافت خیابان‌ها و اماکن عمومی می‌پردازد نیز «تولید» محسوب مى‌شود.
امروزه نظریه‌پردازان اقتصاد بر این باورند که منابع طبیعى، سرمایه‌هاى فیزیکى، تکنولوژى و نیروى انسانى، مجموعه عناصرى هستند که در تولید و ایجاد کالا و خدمات، نقش اصلى دارند، در این میان سرمایه انسانى و بهره‌ورىِ درست از آن، پایه اصلى ثروت ملت‌ها را تشکیل مى‌دهد.
به تصریح رهبر انقلاب، «تولید» ستون فقرات اقتصاد مقاومتیست و اقتصادی که متکی بر ظرفیت‌ها و توان‌مندی‌های داخلی نباشد، نه تنها رفاه را به ارمغان نمی‌آورد و مشکلات معیشتی مردم را رفع نمی‌کند، بل‌که باعث وارد کردن خسارتِ دشمنان و ضربات بی‌امان آن‌ها بر پیکره‌ی اقتصاد ملی می‌شود.
واقعیت‌های موجود در اقتصاد ایران در زمینه‌ی حمایت از تولید ملی و رشد و رونق آن نشان می‌دهد که کشور از این جهت هنوز به نقطه‌ی قابل قبول نرسیده است، لذا با توجه به این مهم و اهمیت مقوله تولید در این سال‌ها رهبر معظم انقلاب امسال را سال «جهشِ تولید» نام نهاد تا هم مسئولین دولتی و هم همه ظرفیت‌های نیروی انسانی در جهت تقویتِ تولید کشور نقش‌آفرینی کنند.
ایشان در پیام نوروزی به ملت ایران تاکید کرد:
«…سال گذشته گفتیم «رونق تولید»، امسال بنده عرض می‌کنم «جَهِشِ تولید»؛ امسال سالِ جهش تولید است. این شد شعار امسال؛ کسانی که دستاندرکار هستند جوری عمل کنند که تولید انشاءالله جهش پیدا کند و یک تغییر محسوسی در زندگی مردم انشاءالله به وجود بیاورد.»
برای شکوفایی اقتصاد یک کشور هم رونق در تولیدات آن نیاز است و هم جهش ولی باید غافل نباشیم که بین رونق تولید- که امری لازم و ضروریست- و جهش تولید، تفاوت فروان وجود دارد.به قول شاعر میان ماه من تا ماه گردون
تفاوت از زمین تا آسمان است
گویاترین مثال برای مجسم کردن فرق این دو، تفاوتیست که بین «حرکت» و «سرعت» وجود دارد. راننده‌ی ماشینی در نظر بگیرید که می‌خواهد عده‌ای مسافر را به مقصدی برساند، او برای این کار باید ماشینش را روشن کند و شروع به حرکت نماید، ولی صرفاً حرکت او را به مقصد نمی‌رساند، راننده با شناختی که از جاده دارد، باید برخی جاها حرکت ماشین را شتاب بخشد تا با افزایش سرعت و تداوم حرکت مسافرین را در زمان مناسب به مقصد برساند.
رونق و جهش برای تولید و رشد اقتصادی لازم و ملزوم هم‌اند و رهبر فرزانه انقلاب بسان طبیب دردآشنا به درستی ابتدا نسخه رونق و سپس جهش را برای مشکلات تولیدی کشور تجویز کردند.
همان‌گونه که در مثال بالا، تا ماشین حرکت نکند و شتاب نگیرد امکان افزایش سرعت نیست، در مسائل اقتصادی هم تا تولید رونق نداشته باشد نمی‌توان به جهش دست یافت، رونقِ تولید برای زمانی است که می‌خواهیم تولید را از رکود خارج کنیم؛ درست مانند زمانی که کارخانه‌ای عملاً به تعطیلی کشیده شده، مجموعه تلاش‌های انجام گرفته سعی بر خروج کارخانه از تعطیلی و رونق‌بخشی به تولید دارند، اما جهش در تولید برای زمانیست که کارخانه با یک ظرفیتی در حال کار است منتها با چند اقدام اساسی و تغییرات اصلی می‌توان ظرفیتش را به دو برابر یا بیش‌تر افزایش داد.
رونق تولید نوعی حرکت برای شناسایی نقاط ضعف و قوت و بررسی‌های لازم برای شناخت بهتر مسیر است، اما جهش تولید هم‌افزایی و مشارکت جدی‌تر بر مبنای تلاش‌های انجام گرفته برای رونق اقتصادیست.
در رونق تولید، بیش‌تر فعالیت‌ها در سطح برنامه‌ای و عملیاتی است، اما در جهش تولید، علاوه بر سطح برنامه‌ای و عملیاتی، باید سهم سیاست‌گذاری درست، برنامه‌ریزی راه‌بردی و آینده‌نگرانه بر چرخه قبل افزوده شود.
در رونق تولید شاید بیش‌تر برنامه‌ریزان عرصه تولید نگاه خویش را معطوف تولید کالاهای مصرفی و زودبازده کنند، اما در جهش تولید در عین توجه به مقوله تولید کالاهای مصرفی، تمرکز بیش‌تر بر تولید و فعالیت در عرصه کالاهای سرمایه‌ای و خارج کردن کشور از دایره وابستگی به واردات کالاها و تکنولوژی از کشورهای دیگر است.
پیش‌شرط‌های جهش تولید
١-تغیر نحوه تولید از کارگاه سنتى کارگرمحور به کارخانه صنعتى ماشین‌محور
٢-تولید خودکفامحور به‌جاى تولید صادرات‌محور
٣-جای‌گزینی تولید انبوه به‌جاى تولید خرد
۴-شتاب مضاعف بخشیدن به انقلاب صنعتى در سایر حوزه‌ها همانند حوزه نظامى و جای‌گزین کردن تولید و اقتصاد ملى به جاى تولید و اقتصاد وابسته
۵- تکیه بر توان نیرو و سرمایه داخلى به جاى سرمایه و نیروى خارجى
۶-یک‌پارچه‌سازى صنایع تولیدى و بومى‌سازى آن به جاى صنایع پراکنده وابسته
٧- همراهی مردم و تحمل سال‌های سختى دوره ایجاد انقلاب صنعتى و تبعات آن در کشور
در صورتی که راه‌اندازی هر کسب و کاری منوط به گرفتن ده‌ها مجوز باشد و وضعیت کنونی بوروکراسی اداری به همین منوال ادامه یابد چگونه انتظار داریم «جهش تولید» اتفاق بیافتد؟
برای رسیدن به «جهش تولید»، نیازمند اصلاح نظام پولی، بانکی و مالیاتی، توسعه صنایع دانش بنیان، انحصارزدایی تولید، اصلاح فضای کسب و کار و توجه به تولید صادرات‌محور هستیم.
تا حمایت از تولید داخلی و مدیریت هوش‌مند واردات کالا به عنوان دو مساله اساسی در کشور محقق نشود، شرایط اقتصادی بهتر نخواهد شد. دولت باید در مساله مدیریت واردات کالا خود را کنار کشد و کار را به بخش خصوصی واگذار کند و به نظارت بر روند انجام کار اکتفا نماید.
به عقیده کارشناسان ریشه اغلب مشکلات اقتصادی کشور به نظام بانکی و سیستم مالیاتی باز می‌گردد که باید اصلاح شوند، زیرا این دو نظام پر مشکل، بلای زیادی سر بخش تولید کشور آورده‌اند.
در کنار این‌ها برای جهش تولید، به مجلسی نیاز داریم که جهادی عمل کند تا بتواند تصمیمات کلان و بزرگ اقتصادی را صادقانه بگیرد و در خصوص اصلاح نظام بانکی و مالیاتی بکوشد، هم‌چنین دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کل کشور، به عنوان دو ارگان نظارتی قوی، باید استقلال کافی داشته باشند، نظام آموزشی کشور هم نیازمند اصلاح است، زیرا پایه آن براساس مهارت‌آموزی سازماندهی نشده و با وجود حدود سه هزار دانشگاه در کشور، روز به روز بر تعداد تحصیل‌کرده‌های بی‌کار افزوده می‌شود.
تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران اقتصادی نیز از مهم‌ترین عاملان جهش تولید هستند اگر به آن‌ها اهمیت دهیم، تسهیلات کافی برایشان فراهم نمائیم، محیط کسب‌وکارشان را بهبود بخشیم و فرهنگ تولید و سرمایه‌گذاری را در جهت سرمایه‌داری تولیدی تقویت و حمایت کنیم، آن‌گاه می‌توان ادعا کرد که فضای مناسب برای جهش تولید را فراهم آورده‌ایم.
✍️محمد بساطی؛ روزنامه‌نگار
سردبیر پرتال خبری منطقه ویژه اقتصادی پارسیان
