حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمد خاتمی در دیدار جمعی از دانشجویان و استادان دانشگاه مفید با اشاره به دغدغههایی که حاضران درباره انتخابات مطرح کردند، افزود: همه باید تلاش کنیم که راههای دموکراتیک به معنای واقعی دموکراتیک باشند؛ یعنی تنها عنوان نباشد و زمینه آن وجود داشته باشد. عمدتا هم باید حاکمیت آن را فراهم آورد تا آن راهی که در قانون مشخص شده است و انقلاب ما خواسته، تحقق پیدا کند. همه ما هم باید شرکت کنیم. لابد دوستانی هم در حال فکر کردن به آن هستند و انشاءالله که بتوانند به نتیجه ای هم برسند.
سیدمحمدخاتمی رئیس جمهوراسبق ایران به انتخابات ۹۲ اشاره کرد و یادآور شد: در آن انتخابات یک رای ۵۱ درصدی داشتیم و چند رای که مجموعا ۸-۴۷ درصد میشد اما این تفکری که امروز در پارهای از دستگاههای کشور وجود دارد، کدام بخش جامعه را نمایندگی میکنند؟ آیا رواست که نمایندگان ۷ تا ۱۰ درصد خواستههای خود را به نام مردم بر جامعه و دولت تحمیل کنند و جلوی خواست مردم که حداقل به صورت ۵۱ درصد تجلی پیدا کرده است را بگیرند؟ البته این را هم باید در نظر گرفت که متجاوز از سی درصد جامعه در انتخابات شرکت نکرد که اگر آنها شرکت میکردند، یقینا کفه به نفع این ۵۱ درصد بالا میآمد. حتی میتوان گفت که بخش قابل توجهی از جامعه چیزهایی فراتر از آنچه آقای روحانی مطرح کرد، میخواستند و از این جهت شرکت نکردند؛ حتی کف خواستههایشان در حد شعارهای مطرح شده نبوده است. زمان اصلاحات هم همینطور بود. به طور مثال اگر حدود هشتاد درصد مردم شرکت کردند، آن بیست درصد کسانی بودند که احساس میکردند حتی کف خواستهشان در شعارها و رویکرد افراد موجود مطرح نیست.
به گزارش ایسنارییسجمهور پیشین ایران اظهار کرد: بر این اساس علاقه ما این است که معدل مجلسی که سر کار میآید، نماینده اکثریت جامعه ما باشد؛ و خواست اول ما این است که فضا به گونهای نباشد که فقط اقلیتی که در جای خود هم محترم است، بتواند محور و مدار باشد و جا را بر دیگران تنگ کند. در حقیقت فعلا بیشتر باید به چه نباید باشد، بیندیشیم تا چه باید باشد؛ البته اگر آنچه باید باشد هم به دست آید، بسیار خوب است.
وی افزود: شعارهای آقای روحانی شعارهای خوبی بود و مردم پذیرفتند و همه قبول کردیم و رای هم دادیم اما دستاورد مهم تحقق چه نباید باشد بود. اگر مجلس عاقل، مدبر، معتدل و خوبی داشته باشیم که بیشتر از اکثریت جامعه و رویکردهایی که در جامعه وجود دارد، نمایندگی کند، همه سود میبرند. باید در این زمینه تلاش کرد و کوشید که انشاءالله انتخاباتی باشد در فضای باز و آزاد و در اثر آن انسانهای کارآمد، مدبر و عاقل بیایند و واقعا از خواست و گرایش اکثریت جامعه نمایندگی کنند. به نظر میرسد این کار چندان دور از دسترس نیست یعنی زمینه اجتماعی آن کاملا فراهم است و انشاءالله که زمینههای اجرایی و نظارتی انتخابات هم به صورتی باشد که این خواست که خواست انقلاب و ملت است، تامین شود و دوستان هم باید به دنبال این مساله باشند.
وی در پاسخ به پرسشی درباره میزان موفقیت روحانی گفت: باید دید که وضعیت چیست؟ معلوم است که آقای روحانی نتوانسته است به همه آن شعارها و رویکردهایی که داشته است، جامه عمل بپوشاند؛ خود ایشان هم مدعی این امر نیست. شعارها یعنی ما به آن سو میرویم، حال اینکه چقدر در این سو پیش رفتیم، بسته به موانع، مشکلات و البته تدبیر و کارآمدی کسانی دارد که شعار هم دادند. ممکن است بعضی وقتها هم انتقاد و مشکلی باشد مبنی بر اینکه میشد بهتر از این کار کرد؛ چنانکه در دوره ما هم اشکال بسیاری میتواند وارد باشد اما بخش عمده این است که چقدر میتوانستیم انجام دهیم؟ خوشبختانه دولت جناب آقای روحانی در عرصههای مختلف اقتصادی، بین المللی، داخلی، سیاسی و فرهنگی از رویکردهایی که داشته، روی برنگردانده است. نمونه آن همین وزارت آموزش عالی است. به هر حال آقای روحانی رویکردی برای دانشگاه دارد که مورد قبول ما هم هست، البته مورد قبول بخشهایی از جامعه نیست اما روی این رویکرد ایستاده و هزینه هم پرداخته است. این در جامعه ما ارزشمند است.
وی ادامه داد: به اعتقاد من برخوردهایی که صورت می گیرد، بیش از اینکه با هدف تحت فشار قرار دادن جناحهای سیاسی باشد، برای فشار آوردن به آقای روحانی است تا به او بگویند ما هنوز هستیم و قدرت داریم و نمیگذاریم به آن شکل که شما میخواهید کار انجام بگیرد. در عرصههایی که میتوانند و دستشان میرسد حتی در زمینه مذاکرات خارجی هم بسیار تلاش میکنند اما باید انصاف داد که خوشبختانه رهبری حمایت میکنند و دلشان میخواهد با آبرومندی و حفظ مصالح ملی و انقلابی مسایل حل شود.
رییس بنیاد باران افزود: دولت آقای روحانی امکاناتی بینهایت ندارد باید پیشرفت کارها را با توجه به امکانات ارزیابی کند دولت در انجام مسوولیت خود اولویتهایی را در نظر میگیرد و همه دولتها همینطور هستند، ما هم همینطور بودیم. ما این اندازه سرمایه نداریم که برای حل همه این مشکلات به کار اندازیم، البته باید حل همه مشکلات، مورد توجه دولتِ آیندهنگر و گستردهاندیش باشد و فکر کند اما در عمل بالاخره باید اولویتهایی را در نظر بگیرد. اولویت ایشان این بود که مشکل خارجی را حل کند یعنی مسالهای که چنگ بر گلوی کشور انداخته و دولت و کشور را به نفس نفس انداخته بود و این رویکرد درستی بود.
وی یادآوری کرد: ما باید با حفظ منافع و اصولی که داریم، با دنیا رابطه داشته باشیم. هر دولت متعهدی باید پایبند به مصالح ملی و منافع کشور باشد و سر منافع و مصالح کشور کوتاه نیاید اما بتواند رابطه برقرار کند. دو اصل تنشزدایی و تعامل که در دولت ما بود، همین بود. در آن دوره هم تنشزدایی به معنای کوتاه آمدن سر مصالح نبود؛ البته تاریخ قضاوت خواهد کرد. امروز هم میتوان قضاوت کرد که در آن هشت سال بیشتر منافع، مصالح و عزت ملی حفظ شد یا بعد از آن؟ در عین حالی که از امکانات دنیا استفاده شد.
خاتمی در ارائه مثالی به منطقه عسلویه اشاره کرد و گفت: منطقه عسلویه، زمینی خشک، شور و بیابانی بود که به کانون زنده تولید اقتصاد با متجاوز از هفتادهزار نیروز کارآمد تبدیل شد. ما سالی هفتصد، هشتصد نفر فقط از فارغ التحصیلان دانشگاه های خودمان را در آنجا میگرفتیم؛ به علاوه بسیاری از نیروهای کار تخصصی، با مهارت و نیز نیروهای خارجی در آنجا کار میکردند. شاید در آن دوران متجاوز از سی-چهل میلیارد دلار پول در عسلویه سرمایهگذاری شد که بخش قابل توجهی از آن از امکانات خارجی بود که هم از تکنولوژی خارجی و هم از سرمایههای خارجی استفاده میکردیم. متاسفانه وضعیت ما به گونهای بود که مشارکت خارجی که ارزانتر و بهتر تمام میشد، چندان آسان نبود اما به صورت فاینانس و بیع متقابل سرمایهگذاری شد. کل صادرات غیرنفتی ما در دوره اصلاحات شامل ده تا دوازده میلیارد دلار میشد، در حالی که آقای احمدی نژاد به درستی میگوید که متجاوز از بیست میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشته است. در این مساله باید دید این صادرات غیرنفتی چیست؟ عمده آن پتروشیمی بود. این نکته قابل توجه است که در زمان آمدن من به دولت، ۵۰۰میلیون دلار درآمد پتروشیمی بود و وقتی از دولت می رفتم، صادرات پتروشیمی کشور حدود سه میلیارد دلار بود. و مرتب طرحها به ثمر رسید تا زمانی که ایشان میرفت شش-هفت میلیارد دلار فقط پتروشیمی بود که صادر میشد. این موارد را به درستی، جزو صادرات غیرنفتی آوردند؛ البته ما میعانات نفتی را جزو درآمد نفتی حساب میکردیم و آقایان حساب نمیکردند.
وی اظهار کرد: شاید بتوان گفت دولت در مسایل سیاسی و فرهنگی از جمله حصر و زندانیان می توانست بهتر عمل کند اما این را هم باید گفت که این موضوعات دست دولت نیست امکانات دولت محدود است و نمیتواند در همه جا صرف شود. از سوی دیگر میتوان گفت که امکان داشت کمی جدی تر با این مساله برخورد میشد و مطالبه دولت در این زمینه بیشتر بود. از جمله اولویتها در این زمینه این است که لااقل به وضع زندگی آنهایی که محصور و محبوس هستند، رسیدگی شود که انصافا آقای روحانی در این زمینه کار کردهاند و کسانی مامور شدهاند که به وضع زندگی و بخصوص سلامت این عزیزان بیشتر رسیدگی کنند.