— داا دسم بون د توره که خاک نه حورم
ترجمه: مادر دستم را در توبره بیانداز ، که خاک نخورم
توضیح لازم : در زمان گذشته که در محیط زندگی خانواده ها خاک فراوان یافت می شد، وقتی که مادران بچه ها را از شیر می گرفتند ،اغلب کودکان به دور از چشم والدین هرچیزی از جمله خاک را که به سهولت در دسترس بوده ،می خوردند و مادران به ناچار برای جلو گیری از این کار خطرناک ،دست کودک را تا بالای مچ داخل یک کیسه ی کوچک قرار می دادند تا نتواند خاک بخورد و کم کم آن را فراموش کند
مفهوم زبانزد : گاهی انسان می داند انجام دادن کاری به زیان اوست اما اراده و قدرت ترک آن را در خود نمی بیند
“اعتراف به ناتوانی در ترک عادت بد”
— و خر گوتن صو داوته ، گوت داوت با یا چمر کار مه یا آوه یا هیمه
ترجمه : به خر گفتند فردا عروسیه، خرگفت، عروسی باشد یا عزا کار من یا آوردن آب است یا هیزم
مفهوم زبانزد : عروسی یا عزا فرقی در سرنوشت انسان زحمتکش ندارد
— خدا لونه سی الرگ کور سازه
ترجمه: خداوند لانه برای لک لک کور می سازد
مفهوم زبانزد : همه ی موجودات از قوی ترین و ضعیف ترین روزی خود را از خدا می گیرند

–شتر بارن بره ،سربارن نوره؟!
ترجمه: شتر بار را می بر ، سربار را نمی برد؟!
جمله به صورت استفهام انکاری ادا می شود
مفهوم: اگرکسی اصل را بپذیرد ،فرع را هم خود به خود می پذیرد
— سواری قاویت حرد ،گوتن سوار چی حوری ، گوت چنو که باد یا ،هیچ
ترجمه : سواری داشت قاووت می خورد گفتند سوار چه می خوری؟ گفت طوریکه باد می آید ،هیچ
*قاووت : آرد گندم و حبوبات بوداده همراه باشکر و شیرینی را قاووت گویند که در گویش لری با اندکی تغییر در تلفظ قاویت گفته می شود
سواری درحال تاخت قاووت می خورد اما شدت بادباعث شد که قاووت را قبل از رسیدن به دهانش باد ببرد،در این حین کسی از او پرسید چه می خوری ،درپاسخ گفت اگر باد چنین بوزد در حقیقت باید بگویم هیچ

مفهوم کنایی زبانزد: گاهی انسان به ظاهر مشغول بهره مندی از چیزیست اما برخلاف ظاهر چیزی نصیبش نمی شود

مترادف ضرب المثل :آش نخورده ،دهان سوخته
— دوز و دوز ایفتا ، حونه دوز خراوه
ترجمه : دزد به دزد افتاد ، خانه دزد خراب شد
مفهوم : دزدی اموالی را سرقت کرد ،دزد دیگری به او بر خورد کرد و اموال سرقت شده را از او دزدید،خلاصه ” ظالمی گرفتار ظالم دیگرشد”

— هرکسن ها بازماییش ، رو و هومساییش
ترجمه : هرکسی را می خواهی بیازمایی  برو به همسایگیش
مفهوم: همسایگی باعث شناخت دقیق و کامل افراد می شود

–جهال نه ازمایده بهتره
ترجمه: جاهل نا آزموده بهتر است
مفهوم :جوان جاهل تا موقعی که امتحان زور آزمایی نداده است می تواند هر ادعایی داشته باشد ، اما وقتی که عیارش معلوم شد دیگر نمی تواد هر چیزی را ادعا کند، پس گویند جاهل آزمایش نداده بهتر است

— لغرو دونیا درازه
ترجمه : روده ی گوسفند(بز و میش.) دراز است
* لغرو= روده ، روده ی بلند
دونیا= گوسفند اعم از بز و میش را گویند
،مفهوم گنایی: یعنی توان و استعداد تولید مثل و ادامه ی نسل گوسفند نسبت به سایر حیوانات اهلی بیشتر و آسانترست ، به همین سبب گویند : لغرو دونیا درازه…                                                           ادامه دارد

گردآورنده: پرویز اکبری‌نژاد، بلوطستان