پل تاریخی “گاومیشان” واقع درغرب شهرستان پلدختر یکی از قدیمی ترین پلهای تاریخی کشور متعلق به دوران ساسانی است که بخشی از تاریخ کهن این شهرستان واستان لرستان را نمایان می کند. این شهرستان با آثار تاریخی متعددوپلهای منحصربه فردهمچون کلهر،کرودختر وگاومیشان یکی از شهرهای قدیمی و تاریخی استان لرستان و کشور محسوب می شود.یکی از آثار تاریخی این شهرستان که همیشه در این شهرستان بیشتر مورد توجه بوده است و دارای ویژگیهای خاص پل سازی در دوران تاریخی کشور است “پل تاریخی گاومیشان” است که در این شهرستان است و بخشی از تاریخ و قدمت استان لرستان بر روی این پل نمایان شده است.
پل تاریخی و زیبای گاومیشان که بقای آن متعلق به دوران ساسانی است بر روی رودخانه “سیمره” پس از تلاقی با رودخانه کشکان ساخته شده است و بر اساس نظریات مختلف وجه تسمیه نام این پل بر گرفته از “گومیشه” یعنی محل پرورش گاو است،اما بعضی از مورخان تاریخ مانند “سراورل استین” نام این پل را “گاماسا” می دانند “گاماسا” از دو کلمه”گا” یعنی گاو و “ماس” به معنی ماهی تشکیل شده است.
قوس های جناقی آجری و سایر تعمیرات سنگی و نمای فعلی پل بیانگر مرمت این پل در دوران بعد به خصوص دوران اتابک لر کوچک است.پل تاریخی گاومیشان از پنج چشمه بزرگ تشکیل شده است که در حال حاضر فقط یکی از این چشمه ها سالم است و ارتباط چشمه ها با مسیر حرکت آب و طغیان آن محرز است.این پل بسیار فنی و پیچیده ساخته شده است به طوری که رقیبی جدی برای پلهای مهم بشمار می رود.درباره ویژگیهای پل گاومیشان بایدگفت پایه ها و تکیه گاههای اصلی پل مدور و قطور است و مصالح آن از سنگهای مکعبی بزرگ و تراشیده در ابعاد مساوی است که به صورت “رگ چین” به روی هم چیده شده اند و پایه اصلی پل را به وجود آورده است،داخل پایه ها نیز از قلوه سنگ و ملاط گچ پر شده و مصالح پل سنگ و ملاط گچ و در سقف تاقها از آجر است که همگی در پیچیدگی این پل نقش دارند.
وجود پله ها در میان دالان ستون میانی، بیانگر این امر است که این پل فقط یک پل ارتباطی نبوده بلکه راهروهای داخل و پلکان نشان از این دارد که کاروانها از این پل به عنوان سرپناه به هنگام عبور استفاده می کردند و چه بسا شبها که در دل این دالانها کاروانیان به صبح رسانده اند.به اعتقاد مورخان این پل در سال ۱۳۳۴ هجری قمری بر اثر زلزله از بین رفته است.
همچنین به گفته پژوهشگران تاریخ وباستان طاقهای جناغی، دالانها و راهروها همگی از آجرهایی به ابعاد ۲۰ در ۲۵ سانتی متر ساخته شده است و نمای این پل تاقچه های مسدود و باز و موج شکن هایی دارد که به وسیله راهروها با چند پل به هم متصل می شوند که این نیز حتی در دوران کنونی بسیار مهندسی شده به نظر می رسد.
عدم اطلاع رسانی درست و معرفی نشدن ویژگی‌ها و ظرفیت‌های گردشگری لرستان یکی از معضلات و تنگناهای جدی حوزه گردشگری و میراث فرهنگی شهرستان است. که در این زمینه باید مسؤولان امر تلاش کنند
دراین راستاعمده ترین خلا ،بی تفاوتی مسئولین استان لرستان درقبال این پل باستانی است به نوعی که چندسال است که در اقدامی تأمل برانگیز، اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی ایلام با مصادره کامل پل گاومیشان به عنوان اثری از آثار فرهنگی خود، تابلوهایی با این مضامین در مجاورت این پل نصب کرده و تأسف بار‌تر اینکه این تابلو‌ها در خاک لرستان و در نزدیکی پل ایجاد شده‌اند که دل هر علاقه‌مند به آثار تاریخی در لرستان را به درد می‌آوردودرعین حال سوال اینجاست که چرا میراث فرهنگی لرستان در برابر این غارت فرهنگی سکوت کرده است!!
این پل در استان لرستان و در جنوب غرب پلدختردرحالی بر روی رودخانه سیمره واقع شده که در سال ۱۳۷۲ در غفلت مسئولان میراث فرهنگی لرستان به نام اداره میراث فرهنگی ایلام در کشور ثبت شده است.
یکی از مورخان تاریخ بنام سرهنری راولینسون در سفرنامه خود درباره این پل می نویسد: “پلی که هم اکنون بر روی سیمره قرار دارد یکی از بهترین پلهای ایران است که حسین خان بزرگ (والی بزرگ و معروف ایلام و لرستان) به سال ۱۰۰۸ هجری قمری این پل را تعمیر کرده است”..درحالی این پل تاریخی در سال ۱۳۷۷ به شماره ۲۲۲۲ توسط سازمان میراث فرهنگی کشور در آثار ملی کشور ثبت شده است که الان درفهرست آثارمیراث فرهنگی استان ایلام قرارداشته ومسئولین استان لرستان دراین موردسکوت کرده اند.
طی چند سال گذشته مکاتباتی ازسوی مسئولین ارشداستان لرستان با وزارت کشور برای اصلاح ثبت این اثر انجام شده که هنوز بی‌نتیجه مانده است.شاید یکی از دلایل به ثمر نرسیدن این مکاتبات عدم ثبات مدیریت در لرستان است به نحوی که در پنج سال گذشته شاهدحضورچهار مدیرکل در میراث فرهنگی و گردشگری لرستان بوده ایم بنابراین این پیگیریهای جزیی به خاطر عدم ثبات مدیریت بی‌نتیجه مانده است.
ایجادزیرساخت گردشگری وتکیه بردانش محوری درمدیریت میراث فرهنگی لرستان یکی ازپیش شرطهای اساسی نیل به توسعه گردشگری دراستان است ودراین راستادرانتصابها وانتخابهای مدیران شهرستانها بایدمدیریت میراث فرهنگی استان توجه جدی به بومیت ونوگرایی وعلم محوری داشته باشد.میراث فرهنگی هویت یک قوم وبه اصطلاح شناسنامه وتاریخ یک ملت است لذانمایندگان محترم استان درمجلس شورای اسلامی وهمه پژوهشگران ومحققان بایدبایک هم افزایی درراستای بازگشت این اثرتاریخی به فهرست آثارتاریخی لرستان گام بردارند،لرستان پایتخت پلهای تاریخی ایران است ودراین حیث درکشوردارای جایگاه غنی است بنابراین بایدخوب به کشورودرگامی فراتربه جهان شناسانده گردد.
