از مدت‌ها پیش به علاقه‌ی شخصی در زمینه‌ی”ضرب‌المثل” تحقیقاتی را شروع نمودم، ضمن کار بعضی از امثال و حکم را با موارد مشابه در گویش‌های مختلف مقایسه کردم و به این نتیجه رسیدم که گویش‌های شیرین لری و لکی رایج در استان لرستان -بویژه گویش بالاگریوه- در زمینه مثل‌ها و حکمت‌ها بسیار غنی هستند.
در این گویش منحصر به فرد و بسیار شیرین، حکایات، حکمت‌ها ، زبان‌زدها و اصطلاحاتی بکار گرفته می‌شود که نه تنها به لحاظ معنا و مفهوم دست کمی از موارد معروف زبان فارسی ندارد، بلکه در پاره‌ای موارد می‌توان ادعا کرد که نغزتر و پر معنی‌تر نیز هستند؛ بنابراین علاقه‌مند شدم، تا جایی که مقدور باشد، به گردآوری بپردازم، تا آنجا که مجموعه‌ای قابل اعتنا فراهم شود؛ سپس چنانچه میسر شود به شیوه‌ای ساده و قابل استفاده برای همه‌ی اقشار، آنها را در معرض دید و قضاوت خوانندگان فرهیخته و فرهنگ‌دوست و نکته‌سنج و نیز اقشار مختلف و هم‌استانی‌های گران‌قدر قرار دهم و از دانش و تجربیات و همت‌بلند و کم‌نظیرشان در راه حفظ و نگه‌داری میراث کهن خود بهره‌مند گردم و بدین واسطه فتح‌بابی در این زمینه پرطرف‌دار و بسیار جذاب به عمل آورم و با استعانت از الطاف بی‌کران الهی، ضمن پیش‌رفت قدم به قدم به ترتیب یکی پس از دیگری، عیوب و کاستی‌ها را بر طرف نمایم؛ طبعاً ماحصل هر چه که باشد، بصورت مجموعه‌ای یک‌جا منتشر می‌شود. گفتنی است، برای ارائه‌ی هر چه بهتر و کامل‌تر از دانش و تجربیات دست اندکاران نشریه‌ی وزین و پر طرف‌دار بلوطستان بویژه سردبیر فرهیخته، صاحب‌نظر و فرهنگ‌دوست آن، جناب آقای بساطی بسیار بهره‌مند گردبده‌ام.
لازم به ذکر است که در خصوص اشکال و تعاریف گوناگون و تاریخچه پیرایش، پویایی و زایایی زبان که ضرب‌المثل‌ها نیز جزئی از زبان محسوب می‌شوند و آثار منتشره در این خصوص، اعم از فارسی و لری مطالبی فراهم شده است که معمولاً در مقدمه به طور مشروح ذکر می‌گردد، از آنجا بیم آن می‌رود حوصله‌ی خوانندگان گرامی سر برود فعلاً از ذکر آن خودداری می‌گردد. چنانچه خداوند توفیق فرماید در فرصت‌های آتی مفصلاً تقدیم می‌نمایم.
در ادامه تعدادی ضرب‌المثل را به محضر خوانندگان عزیز تقدیم می‌کنم، امیدوارم مورد توجه قرار گیرد. شایان ذکر است که نوشتن گویش لری بسیار مشکل است و نیاز به آوانویسی دارد بنابراین از نارسایی‌های احتمالی پیشاپیش پوزش می‌طلبم.
******************
۱- نه سیر د گوسنه خور داره، نه سوار د پا پیا
ترجمه: نه سیر از حال گرسنه خبر دارد، نه سواره از پیاده
مفهوم: اختلاف عمیق سطح زنگی مردم
۲- درخت و بلگ شیرینه
ترجمه: درخت با شاخ و برگ قشنگه
مفهوم: اهمیت خویشان (فامیل و دوست و بستگان)
۳- دا گوت روله خیارمی، بچه گوت دا خیار هام
ترجمه: مادر به بچه‌اش گفت تو عزیز خیاره‌ی منی، بچه گفت مادر خیار می‌خواهم
مفهوم: خواسته‌ی نابجا
۴- قور و ناخو پر نووه
ترجمه: قبر با ناخن پر نمی‌شود
کاربرد: کار بزرگ هزینه‌ی بزرگ می‌خواهد
۵- دس که د خوت نی، مار واش بیر
ترجمه: دست که مال خودت نیست، مار هم با آن بگیر
مفهوم: از دیگران مایه گذاشتن
۶- خیر مسگر ها د گاو تمل
ترجمه: سود مسگر به وسیله‌ی گاو تنبل تآمین می‌شود
مفهوم: سودجویی و فرصت‌طلبی
توضیح: در زمان قدیم هنگام کوچ ظروف مسی را بار گاوها می‌کردند و هر موقع گاو در اثر خستگی بارش را می‌انداخت، تمام ظروف مسی خراب می‌شدند و در این میان مسگر سود زیادی بدست می‌آورد
بنابراین هر گاه کسی فرصت‌طلبی می‌کند به کنایه گویند: “خیر مسگر ها د گاو تمل”
۷ – شرط د شوم، آشتی د خرمه
ترجمه: شرط و قرار هنگام شخم‌زدن و نداشتن دعوا هنگام خرمن
مفهوم: شراکت پا ک و بدون شبهه
۸- هیل حل همیشه د گاو گپه
ترجمه: مقصر درست شخم نزدن گاو بزرگ است
مفهوم: مظلومیت بی‌تجربه
۹ – خدا د سلطو محمود گّپ تره
ترجمه : خدا از سلطان محمود بزرگ‌تراست
مفهوم: توکل کردن به خدا
۱۰ – مالت سفت بیر همسات دز نکو
ترجمه: مواظب مالت باش و تهمت دزدی به همسایه‌ات نزن
مفهوم: هوشیاری و حفاظت از خود
۱۱ – تا سلمو سرس میش مردال وی
ترجمه: تا سلمان آهسته خزید میش مردار شد
مفهوم: تنبلی و سهل‌انگاری
۱۲ – دز د شو گردی روز خجالته
ترجمه: دزد از شبگردی روز خجالت می‌کشد
مفهوم: شرمندگی از عمل خلاف
۱۳ – گوش عزیزه که گوش‌واره هم عزیزه
ترجمه: گوش عزیز است که گوش‌واره هم عزیزاست
مفهوم: اگر کسی را عزیز می‌دانیم، هرچه متعلق به او باشد هم عزیزاست
۱۴ – نونی وا کور بور، خدان مابین کو
ترجمه: نانی با نابینا بخور اما خدا را ناظر بدان
مفهوم: رعابت عدالت و انصاف
۱۵- گاوی بکورنه که نو مه شیرش وا
ترجمه: گاوی سر و صدا کند که نه من شیر داشته باشه
مفهوم : زیاده‌خواهی و ادعای نابجا …
ادامه دارد
بسیار زیبا تشکر استاد اکبری
باسلام به استاد بزرگوار آقای اکبری
ضمن تبریک مجددسال نو،
واقعا گردآوری ضرب المثل های بالاگریوه ای کاری بسیار ارزشمند است ، خداوند شما را درمسیر تبیین ، ترویج ورشد و بالندگی فرهنگ غنی حوزه جغرافیائی بالاگریوه موفق و موید بدارد.
تبریک به جناب آقای استاد اکبری این کار می تواند به انتشار دایره المعارف لغات بالاگریوه ای هم برسد ممنون که به فکر احیای فرهنگ هستید
اکبری دلاور
کاییدی رو کرده چهارم
آقای اکبری پیش از اینکه سیاستمدار باشد انسانی شریف و مورد قبول همه طوایف و سیاسی ها ست و نباید به بهانه اینکه نفوذ دارد و از نفوذش می ترسین اون را تخریب کنیم
کاییدی گوهری نایاب که مردم در حسرتش می گریند.صباحی نگذشته که اظهار ندامت می کنند. قبول نداری در کوچه و خیابانهای پلدختر جستجو کن.
دکتر کاییدی هشت سال نماینده بوده نه به کسی بدی کرده و نه به کسی زور گفته و نه کسی از اون ضربه ای خورده آنهایی که منتقد بودند که الان خوشبختانه پیروز شدند انشالله کاستی های کاییدی را جبران و پلدختر را گلستان کنند
برادر اکبری بخدا بزرگه و باید قدرشو طلا دانست و بس چون بزرگ است و بزگ زاده
کسانی که اکبری ر تخریب می کنند خودشان را معرفی کنند و با نام مستعار نظر ندهند تا مردم بدانند اینها همان کسانی هستند که از اکبری و مردم پلدختر ضربه فنی خورده اند
با سلام
تکریم بزرگانی چون اکبری و … بر هم فکران و مخالفان امری واجب است اینکه بعضی از دوستان کم لطفی می کنن احتمالا از کم تجربگی ایشان است . قلمت استوار باد تا ابد